در واقع مسئولیت یعنی متعهد شدن، زمانی که انسان تعهد می‌دهد کاری را انجام دهد یعنی مسئولیت آن کار را پذیرفته است اما نکته حائز اهمیت این است که چگونه می‌توانیم مسئولیت پذیری خود را افزایش دهیم؟ در این مقاله با 7 مورد از بهترین راه‌های افزایش مسئولیت پذیری آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.
مسئولیت پذیری چیست؟ رابطه عزت نفس با مسئولیت پذیری چیست و چگونه می‌توانیم سبب افزایش مسئولیت پذیری در خود شویم؟ با ما تا پایان این مقاله همراه باشید تا همه چیز را درباره‌ی حس مسئولیت پذیری و تقویت آن به شما بگوییم.
مسئولیت چیست؟
مسئولیت بر اساس باورها و اعتقادات هر فرد و مطابق با ارزش‌های وی در زندگی شخصی و براساس قوانین حاکم بر سازمان و اجتماع و گروه‌ها شکل می‌گیرد و بر همین اساس در قبال تکلیف متناسب با اختیار و ساختار معلومی که وجود دارد فرد پاسخگو می‌باشد.
انسان موجودی مختار است و ظاهرا تنها موجودی است که حق انتخاب و اختیار دارد و انسان ناگزیر در پی داشتن چنین حقی مسئول رفتارهای خود می‌باشد، مسئولیت میوه درخت بلوغ است و یک فرد نابالغ قدرت دست یابی به این میوه را ندارد هسته مسئولیت به عنوان میوه درخت بلوغ اختیار است، البته زمانی که انسان مسئولیتی ندارد تعهدی هم ندارد در نتیجه بار مسئولیت در زندگی سبک‌تر می‌شود ولی عدم احساس مسئولیت منجر به این می‌شود که ترس نداشتن اختیار باری به مراتب سنگین‌تر از اختیار را بر دوش ما بگذارد و همین عدم مسئولیت باعث توقف در رشد و پیشرفت فرد در زندگی شخصی و جامعه می‌شود؛ بنابراین فرد در قبال رفتار خود و عواقب ناشی از آن مسئول می‌باشد، مآخذه می‌گردد و تشویق و تنبیه می‌شود.
در ادامه پیشنهاد می‌شود ویدئوی زیر را درباره مسئولیت پذیری ببینید.
هر فرد متناسب با جایگاهی که دارد تکلیف و در واقع مسئولیتی بردوش دارد و این مسئولیت بر اساس ارتباطات مختلف افراد متفاوت است و نوع مسئولیت هر فرد فرق می‌کند. به طور مثال ارتباط با خالق خویش، ارتباط با محیط اجتماعی، ارتباط با محیط زیست و در نتیجه همین تفاوت در نوع ارتباطات باعث به وجود آمدن سطوح مختلف مسئولیت پذیری می‌شود:
مسئولیت انسان در برابر خالق
مسئولیت انسان در برابر خویش
مسئولیت انسان در برابر خانواده
مسئولیت انسان در برابرخانواده
مسئولیت انسان در برابر محیط زیست و...
مسئولیت پذیری چیست؟
مسئولیت پذیری به معنای توانایی، پذیرش، تعهد و پاسخگویی در مقابل وظیفه یا مسئولیتی است که به فرد واگذار می‌شود (البته شخص این حق را دارد که مسئولیت را بپذیرد یا خیر) وقتی که شخصی بخواهد مسئولیت را بپذیرد باید به طور دقیق موضوع درخواست شده را بررسی کند و دقیقا متوجه درخواستی که از وی شده بشود. نکته دیگر اینکه باید توجه داشته باشد در قبال انجام این مسئولیت چه چیزی به دست خواهد آورد و به طور آگاهانه مسئولیت را انتخاب کند، افراد با حس مسئولیت پذیری بالا می‌توانند الگوی رفتاری مناسبی را تحت اختیار در آورند، زیرا این افراد به مقررات به طور دقیق توجه دارند، به طور مستمر تجربه‌های خویشتن را مورد بررسی قرار می‌دهند و برای رسیدن به تجربه‌های واقع گرایانه تلاش می‌کنند.
اساسا یک انسان زمانی در زندگی به موفقیت می‌رسد که بتواند یک ویژگی بسیار مهم یعنی حس مسئولیت پذیری را در خود کاملا تقویت کند زیرا تفاوت بسیار زیادی وجود دارد بین فردی که احساس مسئولیت دارد و می‌توانیم به راحتی و با اطمینان مسئولیتی را به آن بسپاریم تا فردی که اصلا مسئولیت پذیر نیست وجود دارد.
مسئولیت پذیری در وهله اول کاملا فردی و از خود شخص آغاز می‌شود و بعد سازمانی و نهادی می‌شود، به این دلیل که مسئولیت پذیری فردی باعث شکل گیری رفتار و اصلاح فرآیندها می‌شود و بر سیاست‌ها تاثیر می‌گذارد و در صورت نیاز زمینه را برای تجدید ساختار فراهم می‌آورد. اغلب مشکلات از آنجا نشات می‌گیرد که حد متوسطی از مسئولیت پذیری وجود دارد و مسئول آن سیستم‌ها هستند و اگر شرایط مهیا شود، بستر مناسبی برای مسئولیت پذیری سازمانی به وجود خواهد آمد.
در هر فرد و یا سازمان ارزش‌ها و اولویت‌ها هستند که چگونگی عمل به مسئولیت پذیری را تعریف می‌کنند، مسئولیت پذیری یکی از ارکان اساسی در زمینه‌های شغلی و اجتماعی برای رسیدن به موفقیت و ارتقا جایگاه می‌باشد.
رابطه عزت نفس با مسئولیت پذیری:
مسئولیت پذیری با عزت نفس رابطه مستقیمی دارد زمانی که به یک فرد تکلیف و یا مسئولیتی محول می‌شود (چه از طرف خودش، چه از طرف سازمان و یا اجتماع) فرد مسئول یک تعهد درونی برای خود و در درون خود برای انجام و به اتمام رساندن آن تکلیف ایجاد می‌کند و همین تعهد درونی باعث به وجود آمدن احساس ارزشمندی و مفید بودن در فرد می‌کند و وقتی تکلیف محوله را به خوبی توانست انجام دهد اعتماد به نفسش بالا می‌رود و در پی آن عزت نفس و پایه‌های شکل گیری شخصیت افراد بنا نهاده می‌شود.
در حقیقت مسئولیت پذیری همان تعهد درونی است که فرد درقبال مسئولیتی که خود و دیگران برای فرد تعیین کرده‌اند دارد. از آن جایی که انسان موجودی دارای اختیار است و هر کاری را با خواست خودش انتخاب و انجام می‌دهد و در نتیجه خودش هم مسئول نتایج و عواقب کارهایش می‌باشد.
6 خصوصیت افراد مسئولیت پذیر:
صداقت
شفقت
احترام
انصاف
پاسخگویی
شجاعت
زمانی به یک فرد مسئولیت پذیر می‌گوییم که در عین حال که تعهد درونی دارد حس پاسخگو بودن در مقابل مسئولیت واگذار شده را هم داشته باشند و همین امر سبب می‌شود که افراد بسیاری تمایل به همکاری با این اشخاص را داشته باشند زیرا داشتن این خصیصه به قابل اعتماد بودن افراد کمک می‌کند و دقیقا این همان خصوصیات اخلاقی است که مدیران سازمان‌ها دوست دارند پرسنل خود این خصوصیات را داشته باشند.
افراد مسئولیت پذیری که حس پاسخگویی دارند به دلیل گشاده رویی و حسن خلق از سلامت روانی و آرامش فکری بیشتری برخوردار هستند زیرا این افراد به دلیل حس مسئولیت پذیری بیشتر از سایرین در اجتماع مورد تائید قرار می‌گیرند و همین حس‌های مثبت مفید بودن به شدت در افزایش اعتماد به نفس موثر می‌باشد.
کتاب سیزده اثر علی میرصادقی
کتاب 13 به شما کمک میکنه کمتر غر بزنی ، نق زدن رو کنار بگذاری و بهونه نیاری و خودت مسئولیت زندگیت بر عهده بگیری فرد مسئولیت پذیر زمانی که مسئولیتی به ایشان واگذار می‌شود با عقل و منطق می‌سنجد و اگر آن مسئولیت در حد توانش باشد می‌پذیرد و به هیچ عنوان با نظارت کسی که این مسئولیت را به وی داده مشکلی ندارد و خود را ملزم به پاسخگویی به آن فرد می‌داند. البته این تصور غلط است که افراد مسئولیت پذیر اشتباه نمی‌کنند و تمام مسئولیت‌ها را صحیح و بدون اشکال انجام می‌دهند، بلکه این افراد تحت هر شرایط درصورت وجود اشکال تا اصلاح آن دست از تلاش نمی‌کشند و پاسخگو می‌باشند تا رضایت نظر شخصی را که به آن مسئولیتی را واگذار کرده را جلب کنند تا علاوه بر اتمام کار به طور دقیق و درخواست شده خود نیز به واسطه انجام تعهد درونی به آرامشی که مد نظر خودشان می‌باشد نیز برسند.
7 راهکار برای افزایش مسئولیت پذیری:
انسان‌ها از بدو تولد مسئولیت پذیر به دنیا نمی‌آیند در واقع زمانی که به آن‌ها مسئولیتی داده می‌شود حس مسئولیت در آن‌ها به وجود می‌آید و مهارت مسئولیت پذیری با افزایش سن در خانواده، مدرسه و اجتماع آموخته می‌شود تمام یادگیری‌ها به خود فرد بستگی دارد هر فرد اعمال و رفتارش توسط خودش انتخاب می‌شود و در نتیجه مسئول تمام انتخاب‌های خود می‌باشد. دراینجا به بررسی راهکارهایی که روانشناسان برای افزایش مسئولیت پذیری ارائه کرده‌اند می‌پردازیم:
1- درس گرفتن از اشتباهات خود منجر به افزایش مسئولیت پذیری می‌شود:
زمانی که در کاری با شکست مواجه شدید از اشباهات خود نترسید بلکه با بررسی دقیق و سنجیدن عوامل، اشتباهات خود را بیابید و درس‌هایی که آن اشتباه و شکست به شما می‌دهد را به دقت بررسی نمایید و در نظر بگیرید اگر این اشتباه را نمی‌کردید چه کاری بهتر بود که انجام بدهید و با بکارگیری صحیح و بالابردن بینش خود از بروز و اشتباهات خود در سایر موارد و موقعیت‌ها پیشگیری نمایید و زمینه را برای پیشرفت و موفقیت در اقدام‌های بعدی فراهم نمائید.
2- حتما زندگی تان را با برنامه ریزی پیش ببرید:
لیستی از کارها، اهداف و برنامه‌هایتان تهیه نمائید و برای هر کدام از اهداف‌تان برنامه ریزی جداگانه‌ای داشته باشید، اهداف باید صریح، شفاف و واقع بینانه و درحد توان‌تان باشد، در نظر داشته باشید با یادداشت کردن اهداف‌تان آن‌ها را جدی‌تر دنبال خواهید کرد و برای رسیدن به آن‌ها بیشتر تلاش خواهید کرد اهداف‌تان را به گام‌های کوچک تقسیم کنید و در نظر داشته باشید که مسیر رسیدن به اهداف بزرگ فقط با برداشتن همین گام‌های کوچک میسر خواهد شد و حتما قبل از رسیدن به هدف اصلی هدف بعدی را با تفکر و اندیشیدن مشخص نمائید.
در همین زمینه دوره شکوفایی به همراه ۱۰ جلسه مشاوره به شما بسیار کمک خواهد کرد:
دوره هشتاد ساعته غیرحضوری در ۸ ترم | شکوفایی
این دوره مبتنی بر روانشناسی مثبت‌نگر و بر اساس آموزه‌های رئیس سابق انجمن روانشناسی آمریکا و پدر روانشناسی مثبت‌نگر (دکتر مارتین سلیگمن) می‌باشد و اکثر درس‌های آن توسط پژوهش‌های فرا تحلیل و دانشگاهی به اثبات رسیده است.
در صورتی که امکان شرکت در دوره را ندارید کتاب زیر را بخوانید:
کتاب واقعیت درمانی
این کتاب شما را دعوت به مسئولیت پذیری می‌کند. به گفته‌ی دکتر گلسر در کتاب واقعیت درمانی، «آنچه در زندگی انجام می‌دهیم را انتخاب می‌کنیم و در قبال انتخاب‌های خود مسئولیم.» 3- افزایش احساس قدرت در خود:
داشتن احساس قدرت در خود به این معناست که هرفرد با توجه به منابع خود انتخاب، با توجه به انتخاب‌ها تصمیم گیری و با توجه به کفایت خویش قابلیت تاثیرگذاری را بر محیط زندگی اعمال نماید و مسئولیت‌هایی که به آن‌ها واگذار می‌شود را به نحو احسن به پایان برسانند.
در هنگام مواجه شدن با مسائل و مشکلات برای بالا بردن حس مسئولیت پذیری و حس قدرت باید به 3 نکته توجه نمائیم:
امکانات در دست
فرصت‌ها موجود و مناسب برای اقدامات
قابلیت‌های خود
4- مسئولیت پذیری به معنای اطاعت بی چون و چرا نیست:
یکی از عوامل اصلی در افزایش حس قدرت و مدیریت شرایط زندگی، قدرت تصمیم‌گیری درست می‌باشد. بین مسئولیت پذیری و تصمیم گیری رابطه مستقیمی وجود دارد، تردید در تصمیم گیری یکی از عوامل و راه‌های بی مسئولیتی می‌باشد. با بررسی مسائل و پی بردن به این که در چه شرایط و موقعیتی دچار تردید می‌شویم و تصمیم گیری برایمان مشکل است و برای پی بردن به این موضوع از مهارت حل مساله استفاده نمائید.
5- با ثبات و متعهد باشید:
هر چه در انجام کارها ثابت قدم‌تر و جدی‌تر باشیم سریع‌تر به اهداف‌مان می‌رسیم با ثبات بودن و متعهد بودن دو شرط اساسی برای افزایش و تقویت مسئولیت پذیری می‌باشد. پس سعی کنید مسئولیتی که به شما واگذار شده حتی یک مسئولیت کوچک را به طور منظم و دقیق انجام دهید، انجام دادن یک خط در میان مسئولیت‌ها و وظایف باعث دلسردی و در نتیجه باعث می‌شود نسبت به انجام آن کار بی انگیزه می‌شوید و در نهایت آن کار را کنار بگذارید.
6- برنامه ریزی کردن را به دیگران هم بیاموزیم:
به دیگران کمک کنید تا بتوانند برنامه ریزی سالانه داشته باشند و لیستی از اهداف بلند مدت، میان مدت، کوتاه مدت داشته باشند و اقدامات مناسب برای هر هدف را مشخص نمائید و تشویق کنید تا برنامه‌هایشان را اجرا کنند و در صورت مشاهده اشتباه برای رفع آن به ایشان کمک کنید.
7- سعی کنید یک کار مفید کسل کننده برای خود مشخص کنید:
از آنجایی که انسان به دنبال لذت بردن است و ذاتا دنبال کارهایی می رود که بیشتر از آن احساس لذت می‌کند و همین امر باعث می‌شود گاهی اوقات از هدف اصلی دور شویم و کار اصلی که شاید کسل کننده بوده را کنار بگذاریم ولی اگر در این میان یک کار مفید برای خود مشخص کرده باشیم دائم ازخود سوال می‌کنیم چه کار مفیدی است که من می‌خواهم انجام بدهم؟ کاری که از گذشته دور باید انجام می‌دادیم به علت کسل کننده بودن مدام به تعویق انداختیم مانند حسابرسی‌های سالانه.
نتیجه‌گیری:
همانطور که آموختیم، مسئولیت یعنی متعهد شدن، زمانی که انسان تعهد می‌دهد کاری را انجام دهد یعنی مسئولیت آن کار را پذیرفته است. همچنین با راه‌های افزایش حس مسئولیت پذیری آشنا شدیم. راه‌هایی همچون: تنظیم برنامه ریزی و اجرای آن، متعهد بودن، درس گرفتن از اشتباهات و ... . حال با تمام قدرت برای تقویت حس خودپذیری خود اقدام کنید.
مطالبی که ممکن است به آن علاقه داشته باشید
کتاب واقعیت درمانی
کتاب واقعیت درمانی اثر ویلیام گلسر بر این اساس نوشته شده است که آنچه در زندگی انجام می‌دهیم را انتخاب می‌کنیم و در قبال انتخاب‌های خود مسئولیم. این اثر بسیار پرفروش از دکتر گلسر، به روش جایگزین او برای دستورالعمل‌های روانکاوانه‌ی فرویدی می‌پردازد.