11 گام برای درمان دقیقه نودی بودن

حتما شنیده اید که بعضی ها میگویند "همه کارهایم مانده است، کاش به جای 24 ساعت، هر روز 28ساعت بود" یا اینکه "قول میدهم از شنبه فلان کار را شروع کنم؟" یادم هست که چند سال پیش یک سریال  طنز ماه رمضانی از تلویزیون پخش میشد که در آن رضا عطاران نقش یک پدر معتاد را بازی میکرد که هر وقت از او خواسته میشد که ترک کند، قول می داد از شنبه شروع کند، شنبه هایی که هیچ وقت از راه نمیرسیدند.
طنز تلخی است ولی خیلی از ما آدمها، به خصوص ایرانی ها، خصلت و عادت دقیقه نودی بودن را داریم.

نتایج تحقیق تطبیقی دکتر جواد محمدی یگانه منتشر شده در اردیبهشت ۹۸، نشان می‌دهد که میزان تنبلی ایرانیان از متوسط جهانی بیشتر است و تنها کشورهای عربی و آفریقایی هستند که بیشتر از ایرانی ها دچار تنبلی هستند. تحلیل محتوای سفرنامه او وجود برخی نشانه‌های تنبلی را از دیرباز در ایران تایید می کند.

سوال : آیا اساسا چیزی به اسم درمان تنبلی وجود دارد؟

دقیقه نودی ها چه کسانی هستند؟

افراد اهمال کار یا همان تنبل‌ها در علم روانشناسی، باعث شدن که ما امروز جامعه‌ای با مشخصه‌ی بارز بی‌مسئولیتی را تشخیص دهیم. گاها این افراد جزو افراد بسیار خوشبین اجتماع هستند که امید و توکل جزو لاینفک زندگی آنها به شمار میرود، افرادی که عادت کرده‌اند که انجام کارها را  تا زمانی که یک مشاور بیرونی آنها را وادار به حرکت نکرده، به بعد موکول کنند. البته تنبلی و اهمال کاری جزو اختلالات روانی طبقه بندی نمیشود و فقط یک ویژگی مشخص ناپسند به شمار می‌رود.

چرا دقیقه نودی هستیم؟

1.کمال طلبی :
معمولا افراد با ویژگی کمال طلبی دوست دارند که همه ی کارها را به نحو ایده آل و بدون کم وکاست به انجام برسانند، همین امر باعث می‌شود گاهی آنها اصلا کار را شروع نکنند چون همیشه منتظر بهترین شرایط برای بهترین نحوه‌ی اجرای کارهایشان هستند. در واقع نوعی وسواس سبب می‌شود که در کارهایشان اختلال رخ بدهد و به جای به انجام رساندن و پایان دادن به پروژه‌های در دست اقدام، درگیر جزئیات طرح شوند و همین وسواس های فکری باعث ناامیدی و ترجیح به انجام ندادن خیلی از کارها، یا ترس از انجام دادن آنها می‌شود.

2.نحوه ی اولویت بندی کارها :
یکی از دلایل مهمی که باعث به تعویق انداختن کارها و اهمال کاری ما می‌شود، طرز اولویت بندی کارهایمان است .
اگر اولویت من، به عنوان یک دانشجو درس خواندن باشد تا شرکت در دورهمی‌های دوستانه یا خرید لباس برای عروسی آخر هفته، قطعا خرید لباس و رفتن به مهمانی را به زمانی بعد از امتحان یا اتمام درس‌های دانشگاه موکول می‌کنم ولی اگر اولویت من، رضایت دوستانم و تفریحاتم باشد انتخاب من چیز دیگری خواهد بود.
در انتخاب اولویت، سود و زیان هر تصمیم در ذهن فرد باید کاملا روشن شود و فرد مطابق با آن کارهایش را اولویت بندی کند، که انتخاب اولویت، بسته به شخصیت افراد متفاوت است.

کدوم چیزای قشنگ ولی کم‌ارزش داره پدر زندگیت رو در میاره؟ کم‌ارزش‌ها را باید فدای پر‌ارزش‌ها کرد، شما را به دیدن این ویدیو دعوت می‌کنیم: 

ویدیو مربوط به سریال انگیزشی موفقیت سی روز تا پیروزی است.

3.کم اهمیت یا بزرگ جلوه دادن بیش از حد کارها :
مثلا بعضی از  دانش آموزها برای اهمال کاری‌هایشان می‌گویند که وقتی با ده هم می‌توانیم پاس شویم، چرا باید خودمان را برای خواندن درس‌ها انقدر اذیت کنیم ،آن هم درس‌هایی که در آینده حتی به کارمان هم نمیاید.
در واقع چنین افرادی سعی می‌کنند که کوشش برای آن امتحان خاص را بی‌اهمیت نشان بدهند. یا این بهانه که هیچ  کسی درس نمی خواند، همه ی بچه ‌ها الان برای بازی رفتند، پس چرا من درس بخوانم؟ به عبارت کلی تر اگر این قضیه اهمیت داشت، برای دیگران هم همینطور بود. این افراد به جای منبع کنترل درونی از منبع کنترل بیرونی برخوردارهستند.
اگر فردی، کاری را به خاطر خودش انجام می‌دهد می‌توانیم بگوییم که انگیزه آن فرد برای انجام آن کارخاص، درونی است، چنین فردی امتحان را صرفا برای گرفتن نمره ی 10 و پاس شدن نمی‌خواند.

4.پیروی از اصل لذت جویی یا فرمان برداری از میمون بازیگوش ذهن:

با یک مثال توضیح میدهم: افرادی که دائما تفریح کردن برای آنها بر همه‌ی کارهای دیگر اولویت دارد، مثلا دانشجویی که به جای خواندن درس در هفته‌ی قبل از امتحانات، با گروهی از دوستانش به سفری تفریحی می‌رود، تابع اصل لذت است.
یا دانشجوی دیگری که می‌گوید امتحانات را با موفقیت سپری می‌کنم تا از تعطیلات آخر ترم خودم بیشتر لذت ببرم، تابع اصل عقلانیت است.

5.نقش الگو برداری در دوران کودکی:
 فرض کنید از کودکی تا به حال خاطراتی این چنین برای شما تکرار شده که تا یک ساعت مانده به سال تحویل مادرم همیشه مشغول خانه تکانی بود، پدرم همیشه قبوض آب و برق و همین طور پرداختی بانک را در موعد اخطار آنها پرداخت می‌کرد، برای تعطیلات تابستانی در فرودگاه بودیم که پدرم مجبور شد به خانه برگردد و مدارک شناسایی جا گذاشته شده را با خودش بیاورد برای اینکه مادرم تا آخرین لحظه مشغول بستن چمدان ها بود و...
 اگر این خاطرات برای شما نیز تداعی می‌شود، به احتمال خیلی زیاد شما هم مستعد دقیقه نودی شدن هستید یا شاید هم تا الان به این جرگه عظیم پیوسته باشید.

 6.برخی از ویژگی‌ها و نقایص شخصیتی:
 اعتماد به نفس کم، ضعف اراده، عدم داشتن انگیزه، اضطراب و استرس، وسواس و ... نیز در سوق دادن افراد به سمت اهمال کاری و دقیقه نودی شدن نقش دارند.

دقیقه نودی‌ها

افراد عجول برای انجام دادن کارها عجله دارند ولی دقیقه نودی‌ها تا جایی که امکان دارد انجام کارهای خود را به وقفه می‌اندازند.
بعضی از افراد نیز ناخواسته وارد چرخه ی اهمال کاری می‌شوند و از وضعیت خود لذتی نمی‌برند، آنها می‌دانند که باید بهتر عمل کنند و با اهمال کاری و دقیقه نودی بودن کاری از پیش نمی‌رود اما بینش آنها به این قضیه تاثیری در رخ دادن یا ندادن آن ندارد زیرا در رفتار این افراد نوعی تقویت منفی صورت گرفته که باعث ماندگار شدن آن رفتارها شده است.

تقویت منفی می‌تواند مصداق این رویداد باشد که من باید مقاله‌ام رو تا آخر این هفته تحویل بدهم، اما به علت اضطراب آن را انجام نمی‌دهم، به عبارت دیگر انجام ندادن آن کار، من را از اضطراب دور می‌کند و نوعی پیامد خوشایند به همراه دارد که" تقویت منفی" نام دارد.

خاطرات مشق‌های صد صفحه‌ای تمام نشده نوروز، پیکهای شادی که در روز سیزده بدر تمام می‌کردیم، گل‌های سرنوشت ساز دقیقه‌های نود، قالی شستن‌های چهارشنبه سوری، آرایشگاه رفتن‌های شب عید، شب بیداری‌های دوره امتحانات و ... همه جز خاطرات مشترک اکثر ما ایرانی‌ها هستند ولی با بزرگ شدنمان و شکل گیری عادت دقیقه نودی بودن در ما و بروز کارهای نصفه نیمه و مسئولیت ناپذیری‌ها همچنین تاثیرات مخرب این عادت بر کیفیت کارها و نقش‌های اجتماعی، این موضوع رنگ دیگری گرفته و از اهمیت بالاتری در سطح اجتماعی برخودارشده است.

رهایی از تله دقیقه نود

1-تقسیم کارها به قسمت های کوچکتر
عمدتا دلیل اینکه کارها را به لحظه های آخر موکول می‌کنیم این است که به طور ناخودآگاه آن کار را بسیار سخت و بزرگ تصور می‌کنیم. تقسیم کارها به کارهای کوچکتر، باعث می‌شود ما، بهتر از عهده آن کار برآییم.

2-محیط اطراف خود را تغییر دهید:
محیطی که در آن مشغول فعالیت هستیم در ایجاد انگیزه برای انجام آن فعالیت موثر است. اگر محیط کار شلوغی دارید مرتب کردن و زیبا سازی آن می‌تواند انگیزه بیشتری برای انجام کارها به شما بدهد.

3-نوشتن و مشخص کردن ضرب الاجل‌ها:
 برای هر کاری بازه زمانی انجام فعالیت تعیین کنید، از لحظه شروع تا تاریخی که باید آن پروژه یا فعالیت را به اتمام برسانید.

4-کنترل حواس پرتی‌ها:
حواس پرتی های خود، مثل استفاده از شبکه‌های مجازی و اجتماعی را کنترل کنید.
برخی از افراد عادت دارند در هنگام انجام یک کار مهم، زمان گرانبهای خودشان را صرف چک کردن تبلیغات اینترنتی خودکار، چک کردن پروفایل اینستاگرامشان و یا ایمیل‌های نخوانده خود کنند. برخی نیز برای مقابله با این عادت تصمیم به پاک کردن شبکه‌های مجازی یا اکانت‌های خود می‌کنند. بهترین حالت، انتخاب آگاهانه رفتار است تا اینکه با روش‌های مقابله‌ای سعی کنیم این عادت را بی‌اثر یا خاموش کنیم.

5-بازبینی ارزش‌ها، اهداف و نقشه راه:
اگر دچار به تعویق انداختن کارها میشوید، به احتمال زیاد میان اهداف و ارزش‌ها و کارهایی که انجام می‌دهید ناهماهنگی وجود دارد. در چنین مواقعی بهتر است مدتی دست از فعالیت بردارید، مثلا به یک سفر کوتاه بروید یا به استراحت بپردازید. اهداف و نقشه راه خودتان را بازبینی کنید یا مجددا مطابق با ارزش‌های شخصی خودتان تنظیمشان کنید.

در ادامه شما را به دیدن ویدویی درباره عدم تطابق اهداف و ارزش‌ها دعوت می‌کنیم:

ویدیو مربوط به سریال انگیزشی موفقیت سی روز تا پیروزی است.

6-معاشرت با افرادی که در شما انگیزه ایجاد می کنند:
این کار را در برنامه هایتان قرار بدهید چون معاشرت با افراد سخت کوش، با انگیزه و موفق میتواند در ایجاد انگیزه برای انجام کارهایتان به شما کمک کند.

7-درمسیر خود هم پا و دوستانی همدل داشته باشید:
داشتن یک دوست و همراه در کارها، هم جنبه سرگرم کننده دارد هم جنبه آموزشی. بدین معنا که حتی اگر هدف مشترکی با دوست و همراه خود نداشته باشید، اما می‌توانید از همدیگر چیزهای زیادی را یاد بگیرید.

8-اعلام کردن اهدافتان به دیگران :
بیان کردن اهداف به دوستان و آشنایان سبب می‌شود آنها پیگیر نتایج پرونده شما شوند، در نتیجه احساس مسئولیت و اینکه باید پاسخگو باشید سبب می‌شود در بهتر انجام دادن و پایان دادن به پروژه های نیمه تمامتان بکوشید .بهترین مثال در این زمینه افرادی هستند که اخیرا در اینستاگرام پروژه های کم کردن وزن و تناسب اندام خود را به دوستان و آشنایانشان اعلام و ضرب الاجلی برای آن اعلام می کنند، که در اکثر موارد هم شاهد دستیابی آنها به نتایج شگفت انگیز، در مدت زمانی مطلوب هستید.

9-یک قدم کوچک بردار:
یک قدم کوچک بردار تا کار به اتمام برسد همانطور که قبلا هم در مقاله انگیزه اشاره کرده بودم باز یادآور میشوم که دیدگاه از درون به بیرون می گوید "تو یک قدم بردار تا کارها تا آخر رو به راه شود" پس این غلط است که منتظر بمانی تا کارها و شرایط رو به راه باشند تا تو قدم اول را برداری.

10-منتظر بهترین زمان برای انجام کارها نباشید:
این فکر که بهتر است منتظر بمانم تا بهترین و بی نقض ترین زمان برای انجام کارها فراهم شود را از سرتان خارج نمائید.اگر همیشه منتظر رسیدن شنبه های نیامدنی هستید، هرگز نمی توانید هیچ کاری را به پایان برسانید.همانطور که قبلا نیز اشاره شده کمال گرایی یکی از دلایل اهمال کاری و به تعویق انداختن کارهاست.

 11-برقراری ارتباط با افرادی که قبلا به چیزهایی که می خواهید بدان دست پیدا کنید، رسیده اند:

پیداکردن افرادی که قبلا راهی که شما در حال طی کردن آن هستید را طی کرده اند و  برقراری ارتباط با آن ها ،این ثابت می کند راهی که شما در پیش گرفته اید دست نیافتنی و رویایی نیست و شما نیز قادر به پیمودن آن راه هستید.