شاید این روزها کلمه مدیتیشن را زیاد شنیده باشید. ما در برههای از زمان قرار گرفتهایم که دیگر کیفیت سطح زندگی فقط با ملاکهایی چون شغل مناسب و حساب بانکی پر از پول و چیزهایی از این قبیل سنجیده نمیشود بلکه به سطح بالاتری از آرامش و آگاهی درونی برای رضایت از زندگی خود نیاز داریم و اینجاست که مدیتیشن به کمک ما میآید.
مدیتیشن یک تمرین ذهنی و بدنی است که از دیرباز تا به حال در جوامع مختلف جای داشته است. مقاله « چگونه مدیتیشن کنیم؟ | فواید انجام مدیتیشن » شما را با مفهوم واقعی و روشهای کاربردی آن آشنا خواهد ساخت تا بتوانید درخانه و یا محل کار با استفاده از مدیتیشن سطح زندگی خود را بهبود ببخشید.
مدیتیشن چیست ؟
مدتهاست از مدیتیشن به عنوان راهی برای افزایش آرامش روحی و جسمی استفاده میشود که در ایجاد تعادل روانی، مقابله با بیماریها و افزایش سلامت کلی جسم و روح کاربرد دارد. پس موضوع این نیست که تبدیل به فردی متفاوت یا جدید شوید بلکه با تمرین مداوم میتوانید به درجهای از آگاهی ذهنی و جسمی برسید که برای رضایت از زندگی خود به آن نیاز داریم و آرامش واقعی را تجربه کرده و در جنبههای مختلف زندگی به تعادل همه جانبه دست یابید.
هدف از مدیتیشن چیست؟
معمولا وقتی انسان میخواهد کاری خارج از عادت خود انجام دهد اولین سوالی که در ذهنش پدید میآید مسئله چرایی است.
اصلا چرا مدیتیشن کنیم؟ جواب ساده است.
امروزه اکثر ما در جوامع شهری و پر استرس زندگی میکنیم و روند زندگی ما به شدت تند و سریع شده است به حدی که حتی فرصت نداریم از خوردن یک فنجان چای لذت ببریم. این همه عجله داشتن و این روتین پرفشار باعث ایجاد استرس میشود که خود عامل انواع بیماریهای روحی و جسمی است. بخاطر این نوع زندگی که انسان در جوامع پیشرفته خود را به آن عادت داده است مغز ما پر از افکار مختلف شده است. افکاری که ناشی از سرعت بالای زندگیمان میشود. این افکار به نوبه خود به ما فشار بیشتری وارد میکنند. با مدیتیشن میتوانیم آهسته و بیعجله زندگی کردن را تمرین کنیم، ذهن خود را از افکار بیهوده خالی کنیم و حتی بهتر میتوانیم تنفس کنیم.
فواید مدیتیشن چیست ؟
فواید مدیتیشن بسیار است که از نظر علمی ثابت شده است. مطالعاتی که روی افراد مختلف انجام شده است نشان میدهد:
مدیتیشن سلامتی را حفظ میکند، احساسات شما را به تعادل میرساند و عملکردتان را در همه فعالیتهای ذهنی یا جسمی بهبود میبخشد. بعضی از فواید مدیتیشن بعداز 8 هفته تمرین مداوم خود را نشان میدهند و بعضی از این تاثیرات بعد از زمان طولانیتری بروز میکنند که این خود بستگی به مدت زمان مدیتیشن و میزان تمرین فرد دارد.
فواید مدیتیشن بسیار است اما بر هر کس میتواند به گونهای خاص تاثیر بگذارد. اگرچه به 3 علت عمده مردم به آن روی میآورند:
فواید خاص: بهبود سلامتی، عملکرد، تمرکز، آگاهی.
رشد: ترمیم احساسی، خود آگاهی، رهایی از گذشته.
معنویت: ارتباط با خدا و آرامش درونی.
هر کدام از این فواید نصیبتان شود خوب است. اگر به طور منظم تمرین داشته باشید و به آن متعهد باشید مدیتیشن تبدیل به یک عادت ارزنده در زندگی شما میشود اما هر چقدر تورتان را گستردهتر پهن کنید ماهی بیشتری از این دریای بیکران صید خواهی کرد، پس توصیه ما به شما این است که فقط برای یک دلیل خاص و یا یک فایده خاص مدیتیشن نکنید بلکه به خاطر ذات خود مدیتیشن ، این کار را انجام دهید تا از بیشترین فواید آن بهرهمند شوید.
آموزش مدیتیشن :
راه و روشهای زیادی برای انجام مدیتیشن وجود دارد و به همین خاطر ممکن است مدتی طول بکشد تا بتوانید بهترین روش را برای خودتان پیدا کنید. پیشنهاد میکنیم هر بار از یک تکنیک جدید استفاده کنید و تجربیاتتان را ثبت کنید. بعد از مدتی میتوانید تکنیکی که برای شما از همه بهتر است را انتخاب کنید. اکثر تمرینها با نشستن در یک مکان ساکت، بستن چشمها، آرام کردن ذهن و تمرکز بر روی تنفس آغاز میشود. اما مدیتیشن چیزی بیشتر از ساکت نشستن و نفس کشیدن است. وقتی ما مدیتیشن انجام میدهیم در حال افزایش آگاهی هستیم و به ذهن خود یاد میدهیم که به راحتی از موضوع اصلی منحرف نشود و بر لحظه اکنون تمرکز کند و از نفس به عنوان یک یادآور برای در لحظه بودن استفاده میکنیم. به سادگی مینشینیم و یاد میگیریم که افکار و احساسات میآیند و میروند و ما قرار نیست چیزی را کنترل کنیم. البته این کاملا طبیعی است که در هنگام شروع مدیتیشن ، ذهن ما در حال پرواز به همه جا باشد. ذات ذهن تفکر است، پس ذهن ما مدام درحال ایجاد افکار و تحلیل آنها است.
یادگیری مدیتیشن کار سختی نیست مخصوصا اگر بتوانید این مراحل را دنبال کنید:
-یک زمان و مکان خاص را برای مدیتیشن در نظر بگیرید:
تحقیقات نشان میدهند که آسانترین راه برای ایجاد یک عادت جدید این است که آن کار را در یک زمان و مکان مشخص، هر روز انجام دهید. بیش از حد به آن فکر نکنید. بهترین زمان برای مدیتیشن همان زمانی است که مورد علاقه شماست و بهترین مکان هر جایی است که شما در آن احساس راحتی میکنید و کمتر حواستان پرت میشود.
-مقدار زمان مشخصی برای مدیتیشن تعیین کنید:
خصوصا در ابتدا بهتر است با مقدار زمان کم مثلا از 3.5 تا 10 دقیقه شروع کنید تا بتوانید کم کم این عادت را شکل داده و هر روز در این مدت زمان مشخص مدیتیشن کنید.
-مطمئن شوید که برای مدیتیشن به راحتی نشسته اید:
سعی کنید اگر در حالت نشسته قرار دارید دستها و پاهایتان کاملا راحت باشد و از چهار زانو نشستن و حالتهای این چنینی خودداری کنید. دست هایتان به صورت آزاد کنار بدنتان ویا روی پایتان قرار داشته باشد. پشتتان را صاف نگه دارید ولی در آن حدی که احساس راحتی میکنید. اگر نیاز داشتید میتوانید یک کوسن یا بالشت کوچک پشتتان قرار دهید تا به شما کمک کند صاف بنشینید.
-مشخص کنید که آیا میخواهید با صدای راهنما مدیتیشن کنید و یا بدون آن:
مدیتیشن با صدای راهنما حاوی صدای یک مربی با تجربه میباشد که تمرین را هدایت میکند و به کسانی توصیه میشود که در حال یادگیری آن هستند. اکثر این نوع مدیتیشن ها یک فرمت ساده دارند. راهنما اول به شما توضیح میدهد که ذهن چگونه در تمرین عمل میکند سپس شما را در طی یکی از تکنیکهای مدیتیشن قدم به قدم راهنمایی میکند ودر آخر به شما کمک میکند که این تکنیک مدیتیشن را در زندگی روزمره خود نیز به کار ببرید.
آهنگ مدیتیشن :
همانطور که قبلا گفته شد مدیتیشن انواع مختلفی دارد وبه روشهای گوناگونی انجام میشود. شما بسته به سلیقه و ارتباطی که با مدیتیشن برقرار میکنید میتوانید موسیقی که باعث آرامش و ایجاد تمرکز درحین تمرین میشود را انتخاب کنید و یا اینکه در سکوت مدیتیشن انجام دهید. اما اگر بخواهید همراه با موسیقی مناسب مدیتیشن کنید بهتر است از موزیکهایی استفاده کنید که آرام و ملایم باشند و درعین حال که فضایی آرامش بخش برای شما ایجاد میکنند، ذهن شما را از فضای مدیتیشن دور نکنند. در اینجا به چند نوع از موزیکهای مناسب مدیتیشن میپردازیم.
-آهنگ مدیتیشن هند:
هند جزو کشورهایی است که در مدیتیشن تاریخی دیرینه دارد و موسیقی گوشنوازی برای انجام تمرین مدیتیشن دارد که در معابد هند از آنها استفاده میشود.
-آهنگ مدیتیشن تبت و بودایی:
این نوع موزیک هم برای مدیتیشن بسیار مناسب است زیرا ملودی آن بسیار آرام و روح بخش است ودر عین حال فضای مناسب برای تمرکز کردن حین مدیتیشن را ایجاد میکند.
-آهنگ مدیتیشن خاور دور (ژاپن و چین و...):
این نوع موزیکها هم برای مدیتیشن عالی به شمار میروند زیرا ریشه در فرهنگ آن کشورها دارند و درکشوری مثل ژاپن تمرینات آگاهی بخش و تمرین تنفس و تمرکز از قدیم رواج داشته است و درعین حال موسیقی بسیار دل انگیزی دارد.
کشورهای دیگر هم انواع موزیکهای دلنشین و مناسب مدیتیشن را دارا هستند که انتخاب موسیقی باید کاملا مطابق با سلیقه فردی باشد که میخواهد عادت انجام مدیتیشن را در خود پرورش دهد و از این تجربه لذت ببرد.
مدیتیشن صبحگاهی:
برخی معتقدند که بهترین زمان انجام مدیتیشن صبح هنگام و دقیقا بعد از بیدار شدن است. علت این است که وقتی ما روز خود را با یک مدیتیشن صبحگاهی آغاز میکنیم، در واقع به خودمان بهترین فرصت آگاهی، شادابی و احساس زندگی در تمام طول روز را میدهیم قبل از اینکه هیچ کار دیگری انجام داده باشیم و به همین دلیل میتوانیم در طول روز روابط بهتری با دیگران داشته باشیم، مهربانتر باشیم و کمتر درگیر قضاوتهای نا به جا شویم و روزمان با استرس و فشار کمتری پیش خواهد رفت. وقتی شما صبح هنگام مدیتیشن انجام میدهید و ذهنتان به آرامش واقعی دست مییابد دیدگاهتان نیز تغییر میکند و به مرور زمان ذهنیت مثبتتری نسبت به خودتان و روزی که پیش رو دارید، پیدا میکنید.
احتیاطها در مدیتیشن :
مدیتیشن به طور کلی برای همه افراد مناسب است اما کسانی که از نظر جسمانی شرایط خاصی دارند و یا از نظر ذهنی دچار برخی ترسها یا فوبیاها هستند بهتر است احتیاطهای لازم را در تمرینات خود رعایت کنند.
ممکن است بعد از اتمام یک جلسه 15 دقیقهای مدیتیشن ، احساس سرگیجه داشته باشید زیرا نشستن به مدت طولانی دریک مکان میتواند باعث پایین آمدن فشار خون شود. پس بهتر است بعد از اتمام تمرین سریع از جای خود بلند نشوید و کمی صبر کنید تا میزان هوشیاری شما نرمال شود.
افرادی که دچار بیماریهای قلبی و یا فشارخون بالا هستند بهتر است قبل از انجام مدیتیشن از پرخوری بپرهیزند زیرا این موضوع باعث میشود در حین تمرین دچار تپش قلب و بالا رفتن فشار خون، بیشتر شود.
اگر درحین مدیتیشن دچار احساساتی شدید که تمرکز شما را شدیدا بهم میزنند بهتر است تمرین را متوقف کنید و با تنفس عمیق آرامش خود را بازیابید. سپس به مدیتیشن ادامه دهید، اما اگر این احساسات از قبیل ترس ویا آشفتگی درحدی بود که نمود فیزیکی مانند تپش قلب و یا عرق سرد وجود داشت تمرین را متوقف کرده و به زمانی موکول کنید که آرامتر هستید.
وضعیت نشستن شما باید به گونهای باشد که به عضلات و ستون فقراتتان هیچ فشاری وارد نشود و اصلا سعی نکنید به زور صاف بنشینید و یا دست و پای خود را در حالتی آزاردهنده قرار دهید زیرا اولا آسیبهای جسمانی به شما وارد میشود دوما تمرکزتان را کاملا بهم میزند.
نتیجه گیری:
مدیتیشن تمرین بهتر شدن و عوض شدن شخصیت شما نیست بلکه تمرین خالی کردن ذهن از افکار نا به سامانی است که زندگی تان را احاطه کرده و شما را از رسیدن به آرامش حقیقی بازداشته است. اما هرکس میتواند با تمرین روزمره این عادت زیبا را تبدیل به یک بخش از وجود خود کند و مدیتیشن را به عنوان راهی برای آگاهی واقعی در زندگی فردی و اجتماعی به کار ببرد. به یاد داشته باشید ما نمیتوانیم همه آنچه که اتفاق میافتد را کنترل کنیم، اما میتوانیم از همه اتفاقاتی که میافتند تجربیاتی زیبا بسازیم.
هدیه ویژه علی میرصادقی برای شما:
ساعتها ویدیو و پادکست روانشناسی، معرفی کتاب و فیلم. برای دسترسی به مطالب کلیک کنید.
مطالب رایگان روانشناسی پرفروشترین رمان کشور (کتابراه)
ستایش شده توسط دو تن از نویسندگان بزرگ جهان
ترجمه شده به دو زبان عربی و انگلیسی مطالبی که ممکن است به آن علاقه داشته باشید