روش های درمان استرس در دانش‌ آموزان + راهنمایی کامل والدین

• تعریف استرس در دانش آموزان
• انواع استرس در نوجوانان
• بررسی علل و عوامل ایجاد استرس در دانش‌ آموزان
• ارزیابی و پایش میزان استرس در دانش‌ آموزان
• روش‌های درمان استرس در دانش‌ آموزان
• تأثیر فعالیت‌های بدنی و تغذیه سالم بر کاهش استرس
• تأثیر استرس بر یادگیری دانش‌ آموزان
• نقش والدین و معلمان در مدیریت استرس دانش‌ آموزان
• چگونه استرس مدیریت کنیم؟
• تاثیر درمان استرس در دانش آموزان
• عوامل داشتن استرس در دانش آموزان
• راه های درمان استرس در دانش آموزان

دوران تحصیل یکی از مهم‌ترین و درعین‌حال پراسترس‌ترین مراحل زندگی هر فرد است. در این دوره، دانش‌ آموزان با چالش‌هایی مانند امتحانات، رقابت‌های تحصیلی، انتظارات خانواده و مسئولیت‌های روزمره روبه‌رو هستند. مجموعه این عوامل می‌تواند باعث بروز استرس دانش‌ آموزان شود.

این فشار روانی اگر به‌موقع کنترل نشود، تأثیر منفی بر عملکرد تحصیلی و سلامت روانی دارد. آشنایی با راهکارهای کاهش استرس در دانش آموزان به آن‌ها کمک می‌کند تا با آرامش و تست افزایش تمرکز بیشتری مسیر یادگیری را طی کنند.

تعریف استرس در دانش آموزان

بیش از 300 تعریف درباره استرس وجود داره که به چند نمونه از اون ها اشاره می کنیم.

انواع استرس در نوجوانان

هفت نوع استرس گریبان گیر انسان میشه که ضعیف ترین اون ها استرس مرضی و شدید ترین اون ها استرس هیستری است.

• استرس مرضی
• وسواس
• استرس عمومی
• بیماری خیالی
• استرس غیرعادی
• انفکاک
• استرس هیستری

استرس در یک تقسیم بندی دیگر دو نوع است:

• استرس طبیعی
•  استرس بیمارگونه

اضطراب طبیعی که لازمه زندگی روزمره فرد هست. مثلا اگه دانش آموزی استرس طبیعی نداشته باشه، صبح از خواب بیدار نمیشه تا به مدرسه بره. اما استرس بیمارگونه عملکرد فرد رو مختل می کنه و باعث بروز مشکلاتی برای فرد میشه. علائم جسمی اضطراب مثل لرزش دستان، تپش قلب، نفس نفس زدن، عرق کردن، سرخ شدن یا رنگ پریدگی.

فرد رو متوجه وجود استرس ( اضطراب ) می کنند و علائم ذهنی اضطراب مثل دلهره، دلشوره، دستپاچگی، ناامنی، بی قراری، عدم اطمینان به خود و … رو افزایش می دهند. در این قسمت ضرورت درمان استرس در دانش آموزان مشخص هست. یعنی استرس به سرعت دچار سیکل معیوب میشه و هر علامت، علائم دیگه استرس رو تشدید می کنه.

بررسی علل و عوامل ایجاد استرس در دانش‌ آموزان

یکی از مهم‌ترین گام‌ها در درمان استرس و اضطراب دانش آموزان شناسایی دقیق علت‌های آن است. بسیاری از دانش‌ آموزان به دلیل فشار امتحانات، ترس از اشتباه، مقایسه با همکلاسی‌ها یا انتظارات بالای خانواده دچار اضطراب می‌شوند. گاهی نیز تغییر محیط تحصیلی یا روابط اجتماعی در مدرسه می‌تواند منبع استرس باشد.

در دوران رشد، نوجوانان هنوز مهارت کافی برای مدیریت احساسات خود را ندارند، به همین دلیل حتی مسائل کوچک ممکن است به استرس تبدیل شوند. در این شرایط، تاثیر استرس بر یادگیری دانش آموزان قابل‌توجه است، زیرا اضطراب تمرکز را کاهش می‌دهد و باعث افت عملکرد در امتحانات می‌شود. ایجاد محیطی امن، تشویق به گفت‌وگو و اعتمادسازی از روش‌های اولیه برای پیشگیری از اضطراب در کودکان است.

ارزیابی و پایش میزان استرس در دانش‌ آموزان

مدارس نقش بسیار مهمی در شناسایی و کنترل استرس در دانش‌ آموزان دارند. معلمان و مشاوران باید به نشانه‌هایی مانند کاهش تمرکز، گوشه‌گیری، بی‌قراری، یا افت نمرات توجه کنند. انجام مصاحبه‌های فردی، پرسش‌نامه‌های سنجش اضطراب و برگزاری جلسات مشاوره گروهی از روش‌های مؤثر برای پایش استرس دانش‌ آموزان است.

در این مسیر، همکاری خانه و مدرسه ضروری است. والدین باید تغییرات رفتاری و عاطفی فرزند خود را جدی بگیرند. برای اطلاع از برنامه‌های پشتیبان آموزشی و روانی دانش‌ آموزان، می‌توانید به وب‌سایت دبیرستان دوره اول دخترانه مراجعه کنید که در آن خدمات مشاوره تحصیلی و روانی ویژه دانش‌ آموزان ارائه می‌شود.

روش‌های درمان استرس در دانش‌ آموزان

استرس یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش تمرکز و دقت در میان دانش‌ آموزان است. وقتی ذهن پر از نگرانی باشد، حتی ساده‌ترین درس‌ها هم دشوار به نظر می‌رسند. برای کاهش استرس، لازم است ابتدا یاد بگیریم چگونه دقت خود را بالا ببریم و افکار منفی را کنترل کنیم. انجام تمرینات تنفسی، خواب کافی و تغذیه سالم می‌تواند به آرامش ذهن کمک کند.

یکی از راه‌های افزایش دقت در امتحان این است که دانش‌آموز قبل از شروع مطالعه، محیط آرام و منظم برای خود ایجاد کند. دوری از تلفن همراه، برنامه‌ریزی زمانی و مرور کوتاه مطالب قبل از آزمون نیز از دیگر راه‌های افزایش دقت در امتحان هستند.برای اینکه بدانیم چطور تمرکز داشته باشیم باید تمرین کنیم ذهنمان را فقط روی یک کار نگه داریم. مطالعه در زمان‌های کوتاه و منظم، انجام فعالیت‌های بدنی سبک و مدیتیشن از بهترین روش‌ها برای افزایش تمرکز هستند.

یادگیری اینکه چطور تمرکز داشته باشیم به دانش‌آموز کمک می‌کند تا از استرس فاصله بگیرد و با اعتماد بیشتری در امتحان حاضر شود.همچنین، وقتی دانش‌آموز یاد می‌گیرد چگونه دقت خود را بالا ببریم به‌مرور ذهنش آرام‌تر می‌شود و عملکردش بهتر خواهد شد. به این ترتیب، درمان استرس نه‌تنها به آرامش، بلکه به افزایش کارایی ذهنی منجر می‌شود.

تأثیر فعالیت‌های بدنی و تغذیه سالم بر کاهش استرس

فعالیت‌ های بدنی از مؤثرترین راهکار های کاهش استرس در دانش‌ آموزان هستند. ورزش موجب ترشح هورمون ‌های شادی‌آور در بدن شده و  اعتماد به ‌نفس در نوجوانان را افزایش می‌دهد. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، بازی‌ های گروهی و حتی نرمش ‌های روزانه در خانه یا مدرسه می‌تواند نقش مهمی در کاهش اضطراب داشته باشد.از سوی دیگر، تغذیه سالم نیز اهمیت زیادی دارد. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، مغزها و غلات کامل به تقویت حافظه و تمرکز کمک می‌کند.

در مقابل، مصرف زیاد قند، فست‌فود و نوشیدنی‌های کافئین‌دار باعث افزایش اضطراب می‌شود. مدارس باید در برنامه روزانه خود به تغذیه و ورزش اهمیت دهند تا میزان استرس در دانش‌ آموزان کاهش یابد.برای آشنایی بیشتر با شیوه‌های تغذیه سالم و برنامه‌ریزی روزانه، می‌توانید به صفحه مدارس دوره دوم دخترانه تهران مراجعه کنید که راهکارهایی علمی برای بهبود سلامت جسم و روان دانش‌ آموزان ارائه می‌دهد.

تأثیر استرس بر یادگیری دانش‌ آموزان

تحقیقات علمی نشان داده است که تاثیر استرس بر یادگیری دانش آموزان مستقیم و بسیار جدی است. وقتی سطح اضطراب بالا باشد، توانایی مغز در تست افزایش تمرکز ، یادآوری اطلاعات و تحلیل مفاهیم جدید کاهش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی حتی دانش‌ آموزان باهوش نیز ممکن است در امتحانات عملکرد مطلوبی نداشته باشند.با آموزش مهارت‌های آرام‌سازی ذهن، تمرین تنفس عمیق و برنامه‌ریزی درست برای مطالعه، می‌توان تا حد زیادی اضطراب را کاهش داد.

در واقع، پاسخ به این سؤال که چگونه استرس مدرسه را از بین ببریم در ایجاد تعادل میان فعالیت درسی، استراحت و تفریح نهفته است. دانش‌ آموزانی که در طول روز زمانی را برای ورزش، مطالعه آزاد و گفت‌وگو با دوستان خود اختصاص می‌دهند، کمتر دچار اضطراب تحصیلی می‌شوند.

نقش والدین و معلمان در مدیریت استرس دانش‌ آموزان

هیچ عامل بیرونی به اندازه والدین و معلمان در شکل‌گیری سلامت روان دانش‌ آموزان تأثیرگذار نیست. حمایت عاطفی، درک متقابل و پرهیز از فشارهای غیرمنطقی می‌تواند میزان استرس دانش‌ آموزان را کاهش دهد. والدین باید توجه کنند که هر کودک ظرفیت و استعداد خاص خود را دارد و مقایسه او با دیگران تنها باعث اضطراب بیشتر می‌شود.در محیط مدرسه نیز معلمان باید فضای مثبت و آرام ایجاد کنند و به جای تمرکز بر اشتباهات، تلاش‌های دانش‌ آموزان را تشویق کنند.

احساس امنیت و پذیرش در مدرسه، اضطراب تحصیلی را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.برای آشنایی بیشتر با تکنیک‌های ارتباط مؤثر میان معلمان، والدین و دانش‌ آموزان، مراجعه به مراکز مشاوره کنکور و مشاوره تحصیلی توصیه می‌شود. این مراکز می‌توانند به والدین کمک کنند تا روش‌های علمی کاهش اضطراب تحصیلی را بیاموزند و در خانه اجرا کنند.

چگونه استرس مدیریت کنیم؟

مدیریت استرس دانش‌ آموزان نه تنها به بهبود عملکرد تحصیلی آن‌ها منجر می‌شود، بلکه به پرورش نسلی آرام، متفکر و باانگیزه کمک می‌کند. با همکاری والدین، معلمان و مشاوران، می‌توان مسیر یادگیری را از اضطراب و تنش دور ساخت و به تجربه‌ای شاد و سازنده تبدیل کرد.

تعریف استرس از دیدگاه فروید :

زیگموند فروید هسته مرکزی حالات نوروتیک را استرس می داند. در مکتب فروید اضطراب یک ترس درونی شده است؛ ترس از اینکه مبادا تجارب دردآور گذشته یادآوری شوند. تجاربی که با تنبیه و ممانعت از ارضای کشش های غریزی همراه بوده اند.

تعریف استرس از دیدگاه آدلر :

استرس یک خصوصیت فوق العاده گسترده و همه گیر است و از همان روزهای اول کودکی تا سن پیری با کودک همراه است. اضطراب زندگی فرد را تا حد زیادی تلخ می کند و او را از تمام تماس های انسانی باز می دارد و امید او را به ایجاد یک زندگی آرام نابود می کند.

تعریف استرس از دیدگاه هورنای :

کارن هورنای ، روانکاور آلمانی پیرو مکتب فروید ، مفهوم اضطراب را با نیازهای نابهنجار که محصول تجارب گذشته فرد است پیوند داده است.

تعریف استرس از دیدگاه یونگ :

کارل گوستاو یونگ ، فیلسوف و روانپزشک سوئیسی، استرس را در مقوله عوامل ناخودآگاه شخصی و جمعی قرار داده است.

تعریف استرس از دیدگاه پرز :

استرس فاصله و شکاف میان حال و آینده است. انسان بدان دلیل دچار استرس و مضطرب می شود که وضعیت موجود را رها می کند و درباره آینده و نقش های اجتماعی که ایفا خواهد نمود، به تفکر می پردازد.

تعریف استرس از دیدگاه گلاسر :

رفتار غیر مسئولانه باعث بروز اضطراب و ناراحتی روانی می شود.

در رابطه با تاثیر استرس بر پیشرفت تحصیلی حتما این مقاله رو هم بخونید: استرس امتحان

تاثیر درمان استرس در دانش آموزان

ابتلا به استرس شدید بر عملکرد همه انسان های مبتلا، تأثیر منفی می گذاره. اما تأثیر اون بر عملکرد دانش آموزان و دانشجویان بسیار بیشتر و مخرب تره. بین استرس و یادگیری ارتباطی پیچیده وجود داره. افزایش اضطراب تا میزان معینی، محرکی است برای بالا بردن یادگیری، ولی پس از این میزان معین، افزایش اضطراب باعث کاهش در یادگیری می شه و اگه میزان اضطراب بازهم افزایش پیدا کنه، این موضوع به این معنی اینه که یک سطح مطلوبی از اضطراب برای یادگیری بهینه وجود داره که پس از این سطح، افزایش استرس نتیجه معکوس داده و ضد سازنده است. در اینجا اهمیت درمان استرس در نوجوانان را کاملاً مشخص هست. و باید به آن توجه بسزای شود.

بیشتر بخوانید: چگونه سر کلاس تمرکز داشته باشیم؟

یادگیری زمانی اتفاق میافته که فرد دقت و توجه کافی رو داشته باشه. زمانی که فرد مضطرب هست و استرس داره، میزان دقت و توجه کم میشه و در نتیجه یادگیری صورت نمی گیره. استرس شدید باعث میشه خون رسانی و فعالیت مناطقی از مغز که در هوشیاری، توجه، تمرکز و یادگیری نقش دارند، مختل بشه و در نتیجه یادگیری انجام نمیشه. اضطراب و استرس می تونه مانع بزرگی برای موفقیت هر فردی باشه. اگه شما با وجود تلاش فراوان نتونید بر استرس خودتون فائق شوید، مسلما نتایجی به مراتب پایین تر از زمانی می گیرید که درس بخونید و تلاش کنید و آرامش هم داشته باشید.

عوامل داشتن استرس در دانش آموزان

عوامل بسیار زیادی بر استرس تاثیر دارند؛ از جمله:

• عوامل فردی استرس: انتظار بیش از حد از خود و ضعف اعتماد به نفس
• عوامل خانوادگی استرس: سخت گیری بیش از حد، اضطراب والدین
• عوامل مربوط به مدرسه و استرس: عدم علاقه به مدرسه، مشکلات مدرسه

پیدا کردن ریشه استرس برای درمان استرس بسیار اهمیت داره. ابتدا باید دانش آموزان تکنیک های مقابله (coping) با استرس رو یاد بگیرند. یکی از تکنیک های بسیار کاربردی هنگام مواجهه با استرس ، روش آرام سازی یا تن آرامی هست. در حین این نوع تنفس، توجه خود را به ورود و خروج هوا در ریه ها جلب کنید. با شماره یک هوا رو به آهستگی وارد ریه ها نمایید و با شماره 2 اون رو خارج کنید. در ادامه به روش های درمان استرس در دانش آموزان می پردازیم.

راه های درمان استرس در دانش آموزان

1. گفت و گوی مثبت درونی راهی برای درمان استرس در نوجوانان

یکی از ترفند های درمان استرس در نوجوانان، گفت و گوی مثبت درونی است. معمولا در مواقع اضطراب ، فرد افکاری نگران کننده داره که شدت اضطرابش رو افزایش می دهند. استفاده از جملات مثبتی مانند “من توانایی زیادی دارم” به جای عبارت “من هیچ چیز یاد نمی گیرم می تونه باعث کاهش استرس شما بشه. می تونید لیستی از جملات مثبت درباره خودتون تهیه کنید. می تونید این لیست رو به کمک اطرافیان خودتون تهیه کنید.

مثلا از مادر یا پدرتون بخواهید چند ویژگی مثبت شما رو بهتون یادآوری کنند. سپس اون ها رو در کاغذی یادداشت کنید. مثلا تو فردی باهوش هستی تو فردی با پشتکار هستی تو استعداد بالایی داریدر درس ریاضی موفق هستی. می تونید هرگاه که احساس بی قراری و استرس و ترس از درس دارید، برای کاهش استرس به این لیست نگاه کنید.

2. تاثیر خنده در درمان استرس دانش آموزان

یکی دیگر از شیوه های درمان استرس در دانش آموزان خنده است. خنده بهترین، و ارزون ترین و آسون ترین راهکار مثبت بودنه. نگرش مثبت و شوخ طبع بودن هر دردی رو درمان می کنه. حتی خنده ‌های کوتاه و گذرا، باعث ایجاد تغییرات مثبتی در بدن شما می شه.

خنده با شل کردن ماهیچه ‌ها، استرس رو در بدن کاهش میده. بسیاری از مردم با استفاده از شوخ طبعی، هم روحیه خودشون رو عوض می ‌کنند و هم روحیه مردم رو تازه می ‌کنند. می تونید قبل از اینکه وارد کلاس درس بشوید، کمی بخندیند و با روحیه شاد سر کلاس درس حضور داشته باشید.

3. تاثیر تغذیه و ورزش بر درمان استرس در دانش آموزان

یکی دیگه از ترفند های درمان استرس در دانش آموزان تغذیه مناسب است. تغذیه سالم برای نوجوانان اهمیت بالایی دارد برای درمان استرس و اضطراب ، تغذیه و ورزش رو دست کم نگیرید. با ورزش و رژیم غذایی مناسب، تنظیمات نامنظم هورمون های بدن خودتون رو متعادل کنید. ورزش بر درمان استرس در نوجوانان تاثیر شایانی دارد. گاهی افکار منفی و کسالت شما، متأثر از کارکرد نامناسب هورمون ها هستند.

روزی بیست دقیقه پیاده‌ روی کاری می کنه که صدتا قرص آرام ‌بخش نمی ‌کنه. غذاهای آماده و ادویه جات، با افزایش استرس رابطه دارند. در مقابل مصرف ویتامین C و ویتامین های گروه B، صرف صبحانه و با آرامش غذا خوردن برای محافظت در برابر اضطراب و کاهش استرس ضروری است. سعی کنید قبل از شروع کلاس درس حتما مواد غذایی خوبی استفاده کرده باشید و از خوردن تنقلات بی خاصیت پرهیز کنید.

4. مقابله با باورهای غیرمنطقی برای درمان استرس در دانش آموزان

برخی از دانش آموزان به دلیل ارزیابی های شناختی منفی از خود (مانند من هیچ استعدادی ندارم، من خنگ هستم، همیشه اشتباه می کنم، من هیچ وقت درس رو یاد نمی گیرم، من هیچ وقت نمی تونم نمره 20 بگیرم و…) یا تلقین های خانواده و اطرافیان (مانند تو موفق نمیشی، تو نمی تونی، آخر سر هیچی نمیشی و..) دچار استرس و نگرانی می شوند و عملکرد درسی اون ها کاهش پیدا می کنه.

این افکار به ناهشیار فرد می روند و در عملکرد و یادگیری تاثیر می گذارند و باعث اضطراب در کلاس می شوند. در این شرایط بایستی به کمک مشاور، روانشناس یا درمانگر، باورهای غیرمنطقی اصلاح شوند و راهی برای مقابلـه بـا این افکار جستجو کرد.

سخن پایانی

برای کاهش استرس تحصیلی و بهبود عملکرد، باید یاد بگیریم چگونه دقت خود را بالا ببریم و بر کار خود تمرکز کنیم. استفاده از راه‌های افزایش دقت در امتحان مانند خواب کافی، مطالعه‌ی منظم و تنفس عمیق، کمک می‌کند ذهن آرام بماند. در نهایت، زمانی که دانش‌آموز بداند چطور تمرکز داشته باشیم و آن را تمرین کند، استرس کاهش یافته و یادگیری با لذت و آرامش همراه خواهد شد.

برای رزرو و ثبت نام جلسات مشاوره تحصیلی بارسا
( مشاوره تحصیلی تلفنی و حضوری ) با شماره ۲۲۶۷۷۹۱۷-۰۲۱ تماس بگیرید
یا عدد ۶۶ را به سامانه ۳۰۰۰۹۰۹۰۳۰ ارسال کنید.