داشتن احساس ارزشمندی به معنای این است که برای خود ارزش قائل هستید. در روانشناسی، مفهوم احساس ارزشمندی یک موضوع تحقیقاتی است که کمتر از عزت نفس یا اعتماد به نفس به آن پرداخته شده است، اما این بدان معنی نیست که از اهمیت کمتری برخوردار است. ارزش شخصی در هسته اصلی خود ماست. افکار، احساسات و رفتارهای ما از نزدیک با چگونگی نگریستن به لیاقت و ارزش خود به عنوان یک انسان گره خورده است.
در مقاله‌ای که پیش روی شماست با مفهوم و اهمیت احساس ارزشمندی و عوامل تعیین کننده آن بیشتر آشنا می‌شوید.
نظریه احساس ارزشمندی (Self-Worth):
نظریه احساس ارزشمندی بیانگر این است که اولویت اصلی فرد در زندگی یافتن پذیرش خود است و پذیرش خود اغلب از طریق موفقیت یافت می‌شود، و به نوبه خود موفقیت معمولاً از طریق رقابت با دیگران حاصل می‌گردد. بنابراین، نتیجه‌گیری منطقی این است که: رقابت با دیگران می‌تواند به ما کمک کند که احساس کنیم دستاوردهای چشمگیری در پیش روی خود داریم، که باعث می‌شود ما نسبت به خود احساس غرور کنیم.
این تئوری معتقد است که چهار عنصر اصلی در الگوی ارزشمندی وجود دارد:
توانایی
تلاش
عملکرد
احساس ارزشمندی
سه مورد اول با یکدیگر تعامل دارند تا سطح ارزش فردی را تعیین کنند. توانایی و تلاش فرد به طور قابل پیش بینی تأثیر زیادی در عملکرد او دارد و هر سه در احساس ارزشمندی و ارزش فرد نقش دارند.
در حالی که این نظریه درک خوبی از احساس ارزشمندی را نشان می‌دهد، که ما تمایل داریم آن را تجربه کنیم، اما تاسف بار است که ما این قدر بر موفقیت‌ها و دستاوردها تاکید می‌کنیم. علاوه بر رقابت و " پیروزی " در مقابل دیگران، عوامل بسیاری وجود دارند که می‌توانند به درک ما از ارزش خود یا احساس ارزشمندی کمک کنند.
چه چیزی احساس ارزشمندی را تعیین می‌کند؟با توجه به نظریه احساس ارزشمندی ، ارزش خود بیشتر توسط توانایی‌های ارزیابی‌شده و عملکرد ما در یک یا چند فعالیت تعیین می‌شود که ما آن را تخمین می‌زنیم. با این حال، افراد معمولاً از معیارهای دیگر برای اندازه گیری احساس ارزشمندی خود استفاده می‌کنند. در اینجا پنج عامل اصلی وجود دارد که افراد برای اندازه گیری و مقایسه ارزش شخصی خود با ارزش دیگران استفاده می‌کنند:
1.شکل ظاهری شما: خواه این مسئله با پوشاک شما و یا نوع توجه دیگران سنجیده شود.
2. دارایی خالص: این می‌تواند به معنی درآمد، دارایی‌های مالی یا غیره باشد.
3.چه کسی شما را می‌شناسد (دایره اجتماعی شما): برخی از افراد ارزش خودشان و ارزش دیگران را با توجه به موقعیتشان و افراد مهم و تأثیرگذاری که می‌شناسند ارزیابی می‌کنند.
4. آن چه شما انجام می‌دهید (شغل‌تان): ما اغلب دیگران را با توجه به آن چه انجام می‌دهند قضاوت می‌کنیم. به عنوان مثال، یک کارگزار سهام اغلب موفق‌تر و با ارزش‌تر از یک سرایدار یا یک معلم است.
5- آن چه که به دست می‌آورید: همانطور که قبلاً اشاره شد، ما غالباً از دستاوردها برای تعیین ارزش شخصی (اعم از ارزش خودمان یا شخص دیگری) استفاده می‌کنیم، مانند موفقیت در تجارت، کسب امتیاز در شغلی یا قرار گرفتن در ماراتن یا چالش ورزشی دیگر.
استفانی جید وونگ نویسنده‌ای است که مأموریت دارد سوءتفاهم‌ها و سوء‌برداشت‌ها را درباره احساس ارزشمندی (موارد بالا) اصلاح کند. وی به جای ذکر همه عواملی که منجر به ارزش والایی می‌شوند، مواردی را بررسی می‌کند که شامل احساس ارزشمندی نمی‌شوند:
لیست کارهای شما: دستیابی به اهداف و عبور از چیزهایی که در لیست کارهای شما قرار دارند بسیار عالی است، اما رابطه مستقیمی با ارزش شما به عنوان یک انسان ندارد.
شغل شما: کاری که می‌کنید مهم نیست. مهم این است که شما آن را به خوبی انجام دهید و انتظارات را برآورده کنید.
شبکه‌های اجتماعی شما: همچنین مهم نیست که چند نفر فکر می‌کنند شما لایق دنبال کردن یا بازتوییت هستید. در نظر گرفتن دیدگاه‌های دیگران می‌تواند روشنگر و سالم باشد، اما نظرات و پیروی آن‌ها تاثیری در ارزش ذاتی ما ندارد.
سن شما: شما برای هر چیزی خیلی جوان یا پیر نیستید. سن شما به سادگی یک عدد است و در ارزش شما به عنوان یک انسان تاثیری ندارد.
افراد دیگر: همانطور که در بالا ذکر شد، مهم نیست که دیگران چه فکر می‌کنند یا دیگران چه کاری انجام داده‌اند. رضایت شخصی شما از آن چه دیگران فکر می‌کنند، می‌گویند یا انجام می‌دهند مهم‌تر است.
چقدر می‌توانید بدوید: زمان دویدن یک مایلی یکی از کم اهمیت‌ترین موارد برای احساس ارزشمندی (یا هر چیز دیگری، برای آن موضوع) است. اگر از دویدن لذت می‌برید و با بهبود زمان خود احساس رضایت می‌کنید، برای شما خوب است! در صورتی که این گونه نباشد باز هم خوب است! در هر صورت تعیین کننده ارزش شما نیست.
نمرات شما: همه ما نقاط قوت و ضعف متفاوتی داریم. نمرات ما تاثیری بر ارزش ما به عنوان یک فرد ندارد و یک دانشجو تنها به همان اندازه ارزش دارد که یک دانشجوی ترک‌تحصیل کرده ارزشمند است.
تعداد دوستانی که دارید: ارزش شما به عنوان یک انسان هیچ ارتباطی با تعداد دوستان یا ارتباطات شما ندارد. کیفیت روابط شما بسیار مهم است.
وضعیت رابطه شما: چه شما فردی مجرد باشید، یا در یک رابطه قرار داشته باشید، ارزش شما دقیقا یکسان است. وضعیت رابطه شما ارزش شما را تغییر نمی‌دهد.
پول در بانک: اگر پول کافی برای بقا داشته باشید (که می‌تواند، در واقع 0 دلار باشد) پس شما هم اکنون بیش‌ترین مقدار " ارزش " را می‌توانید از پول بدست آورید. (اشاره به اینکه این مقدار صفر است!).
لایک‌های شما در شبکه‌های اجتماعی: مهم نیست که سلیقه خوبی داشته باشید یا نه، اگر دوستان و آشنایان شما را بپسندند، یا اگر به دنبال چیزهای بهتری باشند (شما را نپسندند) ارزش شما در هر صورت یکسان است.
هر چیز یا کسی به جز خود شما: در اینجا ما به اصل موضوع پی می‌بریم شما تنها کسی هستید که ارزش خود را تعیین می‌کنید. اگر اعتقاد دارید که لایق و ارزشمند هستید، لایق و ارزشمند هستید. حتی اگر اعتقاد ندارید که لایق و ارزشمند هستید، بر سر این موضوع فکر کنید. هنوز هم لیاقت و ارزشی دارید!
3 نمونه از احساس ارزشمندی سالم:
شما ممکن است فکر کنید، "خوب، من می‌دانم چه چیزی باعث تعیین ارزش شخصی نمی‌شود، اما ارزش واقعی انسان در واقع به چه چیزی بستگی دارد؟
با توجه به آنچه در مورد عوامل تعیین کننده ارزش شخصی می‌دانیم، اجازه دهید چند مثال را بیاوریم.
بیل دانش‌آموز خوبی نیست. او اغلب نمره bs و cs می‌گیرد، حتی وقتیکه زمان زیادی را صرف مطالعه می‌کند او نمره بالایی کسب نمی‌کند و او یک خواننده متوسط، یک نویسنده نه چندان ماهری است.
با اینکه بیل آرزو دارد نمرات بهتری را کسب کند هنوز هم در مورد خودش احساس خوبی دارد. او می‌داند که نمره همه چیز نیست و او به اندازه دوستان‌اش که نمره بالایی دارند ارزشمند است. بیل احساس ارزش بالایی در خود دارد و دید واقع بینانه‌ای از خود و توانایی‌های خود دارد.
بعدی، اجازه بدهید امی را مثال بزنیم. امی علایق گوناگونی دارد، از جمله دوی ماراتن، شرکت در کلوپ کتابخوانی، انجام بازی های هفتگی با دوستانش و ملاقات با افراد جدید.
امی در دویدن مهارت خاصی ندارد و هرگز در دوی ماراتن شرکت نکرده است. او یک خواننده کند است و اغلب موضوعاتی که اعضای باشگاه کتابخوانی برای او انتخاب می‌کنند را از دست می‌دهد. او فقط به مسائل جزیی به درستی پاسخ می‌دهد و اغلب به دانش دوستان خود متکی است. در نهایت، او دوست دارد با افراد جدید صحبت کند اما گاهی اوقات از دست او منفجر می‌شوند و او را به سادگی نادیده می‌گیرند.
با وجود همه این‌ها، او هنوز هم معتقد است که شایسته و با‌ارزش است. او می‌داند که ارزشش به عنوان یک انسان به توانایی او در دویدن، خواندن، بازی چیزهای بی اهمیت، یا پیدا کردن دوستان جدید بستگی ندارد. او می‌داند که چه بزرگ باشد و چه کوچک هنوز هم شایسته خوشبختی، تحقق و عشق است.
در این بین، پیشنهاد می‌شود پادکست زیر را شنیده و سپس ادامه مقاله را دنبال کنید.
در آخر، مورد مارکوس را در نظر بگیرید. مارکوس یک فروشنده عالی است و اغلب از افراد دیگر در شرکت خود فروش بیشتری دارد، اما به نظر می‌رسد یکی از همکارانش همیشه کمی از او جلوتر است. او همچنین یک بازیکن علاقمند به اسکواش است و اغلب در مسابقات شرکت می‌کند. گاهی اوقات مقام اول یا دوم را کسب می‌کند، اما معمولاً جایگاهی را به دست نمی‌آورد.
حتی با وجود اینکه او درکار یا سرگرمی مورد علاقه خود بهترین نیست، مارکوس هنوز احساس می‌کند که ارزشمند است. او فکر می‌کند باهوش، با استعداد و موفق است، حتی اگر "باهوش ترین، با استعدادترین و موفق ترین نباشد" و با این حال با این مسئله مشکلی ندارد.
بیل، امی و مارکوس همگی دارای سطوح سالمی از احساس ارزشمندی هستند. آن‌ها دارای توانایی‌ها و استعدادهای مختلفی هستند و از تلاش‌های خود نتیجه گسترده‌ای می‌گیرند، اما همه آن‌ها می‌دانند آنچه انجام می‌دهند این نیست که چه کسانی هستند. فرقی نمی‌کند که آن‌ها برای عملکرد خود جوایزی را کسب کنند یا به خاطر عملکرد خود مورد توجه قرار گیرند، آن‌ها هنوز هم دارای دیدگاه بسیار بالایی نسبت به خود به عنوان یک فرد ارزشمند هستند.
چگونه احساس ارزشمندی را بیابیم و برای خود ارزش بیشتری قائل شویم؟
اگر این مثال‌ها برای شما مطلوب به نظر می‌رسند و شما آرزو می‌کنید که ای کاش بیشتر شبیه بیل، امی یا مارکوس باشید، امیدی وجود دارد. مواردی وجود دارد که می‌توانید برای تقویت احساس ارزشمندی و اطمینان از اینکه برای خود ارزش قائل هستید انجام دهید مانند آن چه که یک انسان کامل و شگفت آور که لیاقت عشق و احترام را دارد انجام می‌دهد.
اهمیت احساس ارزشمندی در روابط:
یکی از رایج‌ترین اشتباهاتی که می‌بینید افراد با عزت نفس پایین مرتکب می‌شوند این است که ارزش خود را بر اساس یک جنبه از زندگی خود قرار دهند و اغلب، این جنبه رابطه است. این تمایل به شما این اختیار را می‌دهد فرد دیگری را وارد زندگی‌تان کنید تا به شما احساس بهتری دهد. با این حال، باید درباره خودتان احساس خوبی داشته باشید خواه در یک رابطه هستید یا نه.
عشق شخص دیگری نه شما را تعریف می‌کند و نه ارزش شما را به عنوان یک شخص مشخص می‌کند. چه مجرد باشید، چه رابطه‌ای پایدار با کسی برقرار کنید و یا سی امین سالگرد ازدواج خود را با همسرتان جشن بگیرید، لیاقت عشق و احترام را دارید و باید وقت بگذارید تا خود پذیری و احساس شفقت به خود را تمرین کنید. این در مورد افراد دارای هر رابطه‌ای صحت دارد، اما ممکن است برای کسانی که در روابط طولانی مدت هستند بسیار مهم باشد.
اشتباه نکنید که فکر کنید عشقی که شریک زندگی شما به شما می‌دهد شما را شایسته عشق می‌کند. وقتی یاد بگیرید خودتان را دوست داشته باشید، بهتر می‌توانید شخص دیگری را دوست داشته باشید. افرادی که از عزت نفس و احساس ارزشمندی بالایی برخوردارند تمایل دارند روابط رضایت بخش‌تر، دوست داشتنی و پایدارتری نسبت به افرادی که این احساس را ندارند داشته باشند، دقیقاً به این دلیل که می‌دانند ابتدا باید ارزش، عزت و شادی خود را در درون خود پیدا کنند.
نتیجه‌گیری:
آموختیم که احساس ارزشمندی بیانگر این است که اولویت اصلی فرد در زندگی یافتن پذیرش خود است. همچنین برخلاف تصور خیلی از افراد، آموختیم که مواردی همچون اهداف، شغل، سن و ... ، شامل احساس ارزشمندی شما نمی‌شوند. در ادامه نیز آموختیم که چگونه می‌توانیم احساس ارزشمندی را تجربه کنیم و همینطور برای افزایش احساس ارزشمندی اقدام کنیم.
پرفروش‌ترین رمان کشور (کتابراه)
ستایش شده توسط دو تن از نویسندگان بزرگ جهان
ترجمه شده به دو زبان عربی و انگلیسی مطالبی که ممکن است به آن علاقه داشته باشید