کودکی و نوجوانی، زمانی است که بسیاری از پدر و مادر ها، خیلی از چیز هایی که از تربیت می دانند را باید به فرزندشان منتقل کنند و در این بینابین ممکن است با مشکلات عجیب و غریب و اتفاقات نادری مواجه شوند. شاید برای شما هم سوال شده باشد که چگونه با نوجوان حرف گوش نکن رفتار کنیم؟ نحوه رفتار با نوجوان پسر و دختر چگونه است؟ طرز برخورد درست با نوجوان و کودک در هر سن و مقطعی چگونه است؟
در این مقاله با ما همراه باشید تا به پاسخ تعدادی از مهم ترین سوالاتتان در مورد طرز برخورد با نوجوان و کودک دست پیدا کنید و از این روش های موثر در زندگی خود استفاده کنید.
فهرست مقاله
طرز رفتار درست با نوجوانان | آیا تنبیه و سرزنش کردن صحیح است؟
نحوه برخورد صحیح با نوجوانان و کودکان | ایجاد فضای اشتباه کردن
نحوه برخورد با نوجوان سرکش و هنجار شکن
طرز برخورد با نوجوان و کودک هنگام انجام یک عمل زشت
بهترین نحوه رفتار با نوجوان و کودک سرکش
طرز رفتار درست با نوجوانان | آیا تنبیه و سرزنش کردن صحیح است؟
گاهی سرزنش کردن با اختیار انسان صورت نمی گیرد یا به عبارتی یه مقداری دست خود آدمم نیست. هر شخصی وقت هایی که ناراحت هست، دست به سرزنش می زند. موضوع اصلی در اینجا این هست که در بسیاری از موضوعات و مسائل زندگی، دقت کنیم با احساسمان رفتار نکنیم. لحظه ای که شما نگران و عصبی می شوید، از نظر احساسی به هم ریخته هستید، در واقع اگر با احساس رفتار بکنید، باید سرزنش بکنید، باید داد بزنید، باید فریاد بکشید، باید چیزی را پرت بکنید و ... ولی این رویه در دراز مدت، تربیت درستی نیست.
البته ما هم نمی توانیم به پدر و مادر بگوییم چرا عصبانی می شوید! به قول معروف والدین پیامبر نیستند. آن ها هم انسان اند. ممکن است از سر کار با هزار خستگی آمده باشند تا استراحت بکنند، این پدر و مادر وقتی می بینند که کودک یا نوجوانشان حزکت عجیبی انجام داده یا به بیان دقیق تر حرکت عجیبی رقم زده که مطابق ارزش های آن ها نیست؛ ممکن هست ناخواسته از نظر احساسی دچار تنش بشوند. به خاطر داشته باشید که در ادامه مجموعه عصبانیت های ما و احساسی زندگی کردن های ما، نمی تواند از بچه من یک بجه خوب بسازد.
حالا شاید بپرسید راه حل چیست؟
در ابتدا ما باید از خودمان بپرسیم در مقابل سرزنش هایی که قبلا کردیم، چه محصولی به دست آوردیم، اگر محصول خوبی هست که آن را ادام دهیم. و اگر محصول خوبی نیست، دلیلی نداره که ادامه پیدا بکند.
برای مثال مادری چند وقت پیش به منی که رواانشناس هستم می گفت که لطفا شما به بچه من بگویید که اتاقش را تمیز کند ...
- گفتم: «چند بار اینو بهش گفتی؟»
- گفت: «100 بار جناب میرصادقی.»
- گفتم: «خب حالا درست شد؟ اتاقش رو تمیز کرد؟»
- گفت: «نه دیگه؛ برای همین آوردمش تا شما بهش بگید.»
- گفتم: «پس همون روش رو آوردی که من حالا انجامش بدم؟ 100 بار هم من بگم؟؟؟؟»
ما می خواهیم با تمام تجربه و مراقبت هایمان، کاری بکنیم که بچه ها اشتباهاتی که ما کردیم و یا هم سن و سالای ما کردند رو انجام ندهند. ولی باید یادمان باشد که والدین هر چقدر هم که مراقب باشند، بالاخره نمی توانند جلوی اشتباه کردن نوجوان یا کودک رو بگیرند. نهایتا این نوجوان و کودک به زودی اشتباه خواهند کرد. وظیفه ما پدر ها و مادر ها این است تا این فضا را ایجاد بکنیم که فرزندمان اشتباه بکند.
نحوه برخورد صحیح با نوجوانان و کودکان | ایجاد فضای اشتباه کردن
خیلی از پدر و مادر ها می گویند که بعضی وقت ها تجربه کردن یک اشتباه، هزینه به وجود آمدن آگاهی در کودک و نوجوان هست و ممکن هست که فرزندمان آسیب ببیند. ما والدین از یک طرف دوست داریم که تعهد را در فرزندانمان به وجود بیاوریم؛ و از یک طرف هم نمی خواهیم که چیز های خیلی زیادی را تجربه بکنند تا مجبور شوند هزینه ای دهند. سوال اینجاست که این تعهد را چه شکلی به وجود بیاوریم؟؟
برای پاسخ به این سوال باید گفت که منظور ما از ایجاد فضای اشتباه کردن و اجازه دادن برای تجربه کردن، این نیست که هر چیزی را تجربه بکنند. به این معنی هست که اجازه داده شود یک سری چیز ها را تجربه بکند. مثلا این امکان داده شود که فرزندتان پولش از دست بدهد. بله درست متوجه شدید! مقداری پول به فرزندتان بدهید تا از دست بدهد. اگر این امکان داده نشود که این پولِ کمِ جیبش را از دست بدهد، بعد ها ملک و مغازش را از دست خواهد داد.
برای مثال اگر فرزندتان به شما گفت که 100 هزار تومان میخواهم که با دوستانم یک کار مشارکتی انجام بدهم؛ اگر پول خیلی زیادی نیست و دادن آن برای توی پدر و مادر سحت نیست؛ در اختیارش بگذار، فکر نکن که دوستانش قرار هست این پول را از او بگیرند. بگذار در یک سن کم، زیر چتر حمایت والدین، آن پول را از دست بدهد.
به بیان دیگر شما پدر ها و مادر ها باید زمینی به فرزندتان بدهید تا به صورت کنترل شده در آن زمین تجربه بکند. اگر طوری باشد که فقط ما بخواهیم به جای بچه ها زندگی بکنیم، آن ها هیچ وقت هیچ تجربه ای ندارند که بخواهند به آن متعهد باشند.
ما نسبت به تجربیات خودمان متعهدیم، ما نسبت به اصول زندگی خودمان متعهدیم، ما نمی تونیم نسبت به اصول پدر و مادرمان در زندگی خودمان متعهد باشیم. برای مثال آیا نوجوان ما حق ندارد راجع به رشته تحصیلی خودش، یکی از رای های مهم را داشته باشد؟ حتی اگر این رشته به مزاق خانواده خوش نیاید. یا حتی بچه من حق ندارد در انتخاب لباسش آزادی داشته باشد؟؟
از نظر من بهتر هست که فرزندم سرما بخورد، تا اینکه همیشه این احساس را داشته باشد که تا می خواهد از خانه خارج بشود، مادر یا پدرش قرار هست لباسش را چک بکنند.
البته من با این موافق نیستم که بچه من هر طوری که دلش می خواهد لباس بپوشد؛ ولی منه مشاور با بچه های زیادی کار کردم، می بینم آن هایی که هر جوری که دوست دارند لباس بپوشند، خیلی هایشان کوچک ترین لباس هایشان به انتخاب پدر و مادر بوده. این مسئله یک جا ظغیان خواهد کرد.
خواندن این مقاله را از دست ندید: سبک های فرزند پروری مقتدرانه و اصولی
نحوه برخورد با نوجوان سرکش و هنجار شکن
از قول یک سری از پدر ها و مادر ها، گاهی فرزندان می پرسند که آیا من می تونم برم تتو بزنم، مدل موی جدید بزنم. در کل قراره یک هنجار رو بشکونم. این جور مواقع چه کاری باید انجام داد؟؟
این جور مواقع به والدین می گویم که جواب الان نیست. جواب کمی قبل تر هست. بیایید داستان را کمی باز تر کنید. شما به عنوان پدر و مادر، اولین اجازه ای که به فرزندتون دادید چی بوده؟
بچه های ما خیلی جاها یک سری اجازه هایی گرفتند که ما نمی دانستیم چقدر بد بوده و حالا درخواست هایی دارند که ما می دانیم چقدر بد هستند. مثلا می دونی حتی توی خانواده های آمریکایی بچه ها یک سری اجازه ها رو ندارند. با این همه ادعا که آمریکا این همه آزادی وجود دارد. اما در خیلی از خانواده های آمریکایی، دختر و پسر قبل از یک سن مشخص، نباید با جنس مخالف ارتباط برقرار بکنه. به قول بیل گیتس بچه نباید از یک سنی جلو تر موبایل داشته باشد. اما شما امروز دست یک بچه 4 ساله تبلت می بینید.
این به خاطر این هست که وقتی فرزندتون سرگرم گوشی و تبلت می شود، سر و صدا نمی کند و پدر و مادرش راحت تر زندگی می کنند. حالا نمی دانند برای جدا کردن این تبلت از فرزندشون، باید 300 تا سر و صدا ایجاد بکنند. ما زمانی که می خواهیم از مُسکن ها استفاده بکنیم؛ زمانی که می خواهیم این بچه را هر جور که شده ساکت و کنترل بکنیم؛ این بچه متوجه می شود که به خاطر آن مسائلی که وجود دارد، می تواند یک سری امتیازات ویژه تری بگیرد و این رویه ادامه پیدا می کند.
پس بهتره بگیم که استفاده از مسکن، عوارض استفاده خودش رو هم در آینده داره.
طرز برخورد با نوجوان و کودک هنگام انجام یک عمل زشت
اگر ما فرزندمون رو در حین یک کار زشت و یک شرایط بد ببینیم، چه رفتاری باید از خودمون نشون بدیم؟؟؟
مثلا ممکن هست که فرزندتان را در حال سیگار کشیدن ببینید. احتمالا اگر ما واکنش خیلی سریعی نشان بدهیم، بعدا نمی توانیم جبرانش بکنیم. چون فضا، فضای احساسی ای شده و ما اون لحظه احتمالا با احساساتمون تصمیم می گیریم و ممکن هست رفتاری انجام بدیم که خیلی تربیتی نباشه. اساسا باید بدانیم که احتمالا بچه ما بالاخره یک روزی ما را با یک رفتار اشتباهی ناراحت بکند. حالا با سیگار، موسیقی های به درد نخور، همراهی با دوست های بد و رفتن به جاهای اشتباه و ...
حالا ما باید سعی بکنیم و تشخیص بدهیم که آن خانواده در چه وضعی هست و در چه وضعیتی در گذشته بوده. فرمول تربیتی ما برای خانواده این هست که دقیقا بدان که کجا ایستادی. یک سری مواقع هست که فرزند من لب پرتگاه هست و چیزی برای از دست دادن ندارد. این روش تربیتی متفاوت هست با حالتی که بچه من کسی هست که به قول معروف همه می گویند پیامبر فامیل هست.
این دو مورد برخورد های متفاوتی نیازمند هست. بچه ای را در نظر بگیرید که نماد مخالفت و طغیان و رفتار های بد شده و در بین فامیل معروف هست. حالا مدام تو به این بچه بگو چرا این کار رو کردی!؟ پدرت رو در میارم! یا فحشش بده. تهدیدش بکن. این ها فقط باعث می شود تا بچه از تو دور تر شود.
پیشنهاد میکنم مطالعه کنید: سبک فرزند پروری مستبدانه و سخت گیر
بهترین نحوه رفتار با نوجوان و کودک سرکش
ما اول از همه باید ببینیم برای فرزندمان چه نقشی بازی می کنیم. یک پدر و مادری می گوید که ما دوستیم؛ و یا فقط یه نفریم که ممکنه از ما حساب ببرد. بهتر هست که بیاییم و تا جایی که می توانیم یه دوست پرقدرت باشیم تا یه پدرِ موقعیتی که بر اساس اینکه این بچه من هست باید از من تبعیت بکند.
پس اولا که نه برای بچه، بلکه هم برای همسرم، هم برای دوستم، باید تا جایی که می توانم نادیده بگیرم و بعدش بتوانم با روش های مختلف آن آموزش لازم را بدهم. و کاش بشود قبل از اینکه این اتفاقات بیفته، ما پیش بینی بکنیم و با پیش درامد، آموزش های لازم را بدهیم. بگوییم آقا مشکل این سیگار و دوست بد و ... چیست و قبل از اینکه کسی بخواد آن سیگار را به او تعارف بکند، من راجع به این مسائل با او گپ زده باشم و به خاطر ترس از من نباشد.
خیلی وقت ها در روش تربیتی، پدر میگه من چی برم بگم به فلانی. انگار من به خاطر خودم از تو می خوام که خوب باشی. اساس ما وقتی که ما بچمون رو در حال انجام یک عمل زشت می بینیم، بیشتر نگران اون بچه ایم دیگه، ولی رفتار های احساسی خانواده خیلی وقت ها اینطور نشون میده که ما نگران خودمون هستیم، و این نه تنها کمکی نمی کنه خیلی وقت ها ممکنه آسیب هم بزنه.
در مجموع ببینیم رابطه مان با فرزندمان چیست. بعد هم با بستن چشمانمان با او در یک فرصت مناسب صحبت بکنیم.
شاید به شما کمک کند: رعایت حریم شخصی فرزندان در خانواده
برای مثال تصور کنید یک خانواده که مدام پافشاری دارد مشکلات تحصیلی فرزندش را حل بکند، وقتی ما به عنوان مشاور تحصیلی ورود می کنیم، می بینیم اصلا این خانواده الان جایگاهی برای هدایت تحصیلی آن فرزند ندارد. به حدی آن ها مشکل دارند که این پروسه تحصیلی الان خیلی مسئله مهمی نیست. ما به عنوان مشاور وظیفه داریم این نقش را عوض بکنیم و پدر و مادر را از یک معلم، تبدیل به یک دوست بکنیم.
پدر و مادر اصرار دارد که فرزندشان معدلش کم هست و عملکرد تحصیلیش افت کرده است!! خب اصلا بچه، شما را دوست ندارد. حالا چه معدلش 20 بشود یا نه؛ اون اصلا خانواده اش را دوست ندارد. شما یک ایده و نقشه بدهید تا بعد ما بریم دنبال اینکه معدل فرزندتان 20 بشود و ...
سخن پایانی:
در مجموع من می گویم که خیلی فرمول قشنگی هست که ببینی کجا ایستادی و ببین از چه مسیری داری می آیی، بعد آینده را طراحی بکن. وقتی که بچه من امروز از همه چی سیر هست و هیچ ایده ای راجع به آینده و خانواده اش ندارد؛ و حتی هیچ علاقه و احترامی نسبت به خانواده اش نمی گذارد، الان مسئله بند کفشش یا نمره 16 شیمی نیست. ما اول باید بیاییم این دوستی را ایجاد بکنیم. بچه من ممکن هست لبه پرتگاهی در زندگیش قرار گرفته باشد که اگر ما خیلی هم بخواهیم به این مسئله تحصیلی توجه بکنیم، ممکن هست ایرادات بیشتری این بچه پیدا بکنه. پس بیاییم یاد بگیریم و طراحی بکنیم که چه کاری انجام بدهیم که دست این بچه با من یک دست بشود و بعد حالا من انتظارات بعدی را داشته باشم. شاید فرزند من اصلا قرار نیست فعلا حرف من را گوش بکند.]
سوالات متداول:
رفتار های درست والدین با نوجوانان
تاثیر رفتار درست والدین با فرزندان خود
چگونه باید با فرزندان خود برخورد کنیم
امیدوارم که تا اینجای مقاله به سوالات شما درباره نحوه تربیت و رفتار با نوجوانان و کودکان پاسخ جامعی داده باشم. در قسمت نظرات می توانید سوالات و پیشنهادات خود را مطرح کنید. این مقاله را برای سایر دوستان و آشنایانتان ارسال کنید.
برای رزرو و ثبت نام جلسات مشاوره تحصیلی بارسا
( مشاوره تحصیلی تلفنی و حضوری ) با شماره 22677917-021 تماس بگیرید.
یا عدد 66 را به سامانه 3000909030 ارسال کنید.