درماندگی آموخته شده ، در روانشناسی، حالت ذهنی است که در آن یک موجود زنده مجبور به تحمل محرک‌های بد، یا محرک‌هایی که دردناک یا ناخوشایند هستند می‌شود و نمی‌تواند یا نمی‌خواهد از مواجهه بعدی با آن محرک‌ها اجتناب کند، حتی اگر آنها «قابل فرار» باشند. احتمالاً به این دلیل آن را درماندگی آموخته شده نام نهادند که فرد نمی‌تواند اوضاع را کنترل کند.
در صورتی که به روانشناسی اکت علاقه دارید، (کارگاه روانشناسی اکت) دکتر علی میرصادقی را به شما پیشنهاد می کنیم.
با ما در مقاله پیش‌رو همراه باشید تا با مفهوم درماندگی آموخته شده و راه‌های درمان آن آشنا شوید.
درماندگی آموخته شده چیست؟
نظریه درماندگی آموخته شده توسط روانشناس آمریکایی مارتین سلیگمن در دانشگاه پنسیلوانیا در اواخر دهه 1960 و 1970 ابداع شد. سلیگمن در حین انجام تحقیقات تجربی بر روی شرطی سازی کلاسیک، به طور ناخواسته متوجه شد که سگ‌هایی که شوک‌های الکتریکی غیرقابل اجتنابی دریافت کرده بودند، در موقعیت‌های بعدی، حتی زمانی که فرار یا اجتناب در آنها امکان پذیر بود، اقدامی انجام ندادند، در حالی که سگ‌هایی که شوک‌های غیرقابل اجتناب را دریافت نکرده بودند، بلافاصله این کار را انجام دادند. در واقع سگهای دسته اول آموخته بودند که هیچ چیز تحت کنترل آنها نیست و هر چقدر هم تلاش کنند نمیتوانند از شر شوکها خلاص شوند. اقدام در شرایط بعدی این آزمایش با افراد انسانی (با استفاده از صدای بلند به جای شوک الکتریکی) تکرار شد و نتایج مشابهی به همراه داشت.
درماندگی آموخته شده که زیربنای روانشناسی مثبت‌گرا را تشکیل میدهد، از آن زمان به یک اصل اساسی تئوری رفتاری تبدیل شد و نشان میدهد که یادگیری قبلی می‌تواند منجر به تغییر شدید در رفتار شود و به دنبال توضیح این است که چرا افراد ممکن است علیرغم توانایی واضح خود در تغییر موقعیت‌ها، موقعیت‌های منفی را بپذیرند و منفعل بمانند. سلیگمن در کتاب خود استدلال کرد که در نتیجه این انتظارات منفی، پیامدهای دیگری ممکن است با ناتوانی یا عدم تمایل به انجام عمل یا کنشی همراه باشد، از جمله عزت نفس پایین، شکست مزمن، غمگینی و بیماری جسمی. تئوری درماندگی آموخته شده همچنین در بسیاری از شرایط و رفتارها از جمله افسردگی بالینی، پیری، خشونت خانگی، فقر، تبعیض، فرزندپروری، پیشرفت تحصیلی، سوء مصرف مواد و اعتیاد به الکل شناخته شده است.
درماندگی آموخته شده چگونه شکل گرفت؟
سلیگمن با استفاده از اهرمی که صداها را متوقف می‌کرد، شرکت کنندگان در مطالعه را در معرض صداهای بلند و ناخوشایند قرار داد. گروهی که اهرم آنها در دور اول صدا را متوقف نمی‌کرد، متعاقباً از تلاش برای خاموش کردن صدا دست کشیدند.
تلاش نکردن منجر به بی‌انگیزگی و ناتوانی می‌شود و این می‌تواند به تفکری که من هیچ ارزشی ندارم، هیچ کار من مهم نیست و من همیشه می‌بازم منجر شود. این پدیده در بسیاری از گونه‌های جانوری و همچنین در انسان‌ها وجود دارد.
درماندگی آموخته شده معمولاً به صورت فقدان عزت نفس، انگیزه پایین، فقدان پشتکار، اعتقاد به ناتوانی و در نهایت شکست منجر می‌شود. این بیشتر برای افرادی که حوادث آسیب زا مکرر مانند غفلت و سوء استفاده در دوران کودکی یا خشونت خانگی را تجربه کرده‌اند، رایج است.
وقتی درمانده هستیم، کنترلی بر زندگی خود نداریم. اعمال ما بیهوده است هیچ چیز تغییر نخواهد کرد، پس چرا خود را به زحمت بیاندازیم؟ در این طرز فکر، تغییر غیر ممکن به نظر می‌رسد. با این حال، همیشه می‌توان اقدام کرد.
این مفهوم همچنین ممکن است در محیط‌های آموزشی ظاهر شود، زمانی که کودکان احساس میکنند نمیتوانند عملکرد خوبی داشته باشند تلاش برای بهبود شرایط را متوقف میکنند. این تجربه با سه ویژگی اصلی مشخص می‌شود: پاسخ منفعل به تروما، عدم باور به اینکه ضربه را می‌توان کنترل کرد و استرس. وقتی والدین هر کاری برای فرزندان خود انجام می‌دهند، درماندگی می‌تواند به دنبال داشته باشد. بچه‌ها یاد نمی‌گیرند که از خودشان مراقبت کنند و اختیار شخصی را از دست می‌دهند.
در همین زمینه کارگاه روانشناسی اکت به شما بسیار کمک خواهد کرد:
دوره روانشناسی اکت (همایش اکسیژن)
همایش اکسیژن علی میرصادقی مبتنی بر روانشناسی اکت میباشد. این کارگاه روانشناسی با درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش یا همان اکت به شما کمک می‌کند که ذهن آگاهی و تمرکز خود را افزایش دهید و بسیاری از مشکلات به ظاهر حل نشدنی زندگی خود را حل کنید. علائم افراد با درماندگی آموخته شده
درماندگی آموخته شده همچنین ممکن است به احساس اضطراب کمک کند و ممکن است بر شروع، شدت و تداوم شرایطی مانند اختلال اضطراب فراگیر تأثیر بگذارد.
هنگامی که اضطراب مزمن را تجربه می‌کنید، ممکن است در نهایت از یافتن تسکین دست بکشید زیرا احساسات مضطرب شما اجتناب ناپذیر و غیرقابل درمان به نظر می‌رسند. به همین دلیل، افرادی که مشکلات سلامت روانی مانند اضطراب یا افسردگی را تجربه میکنند، ممکن است از داروها یا درمانی که ممکن است به تسکین علائم آنها کمک کند، خودداری کنند.
با افزایش سن افراد، درماندگی می تواند به چیزی شبیه به یک چرخه معیوب تبدیل شود. هنگام مواجهه با مشکلاتی مانند اضطراب یا افسردگی، افراد ممکن است احساس کنند که نمی توانند کاری برای کاهش این احساسات انجام داد.
راهکارهای عملی غلبه بر درماندگی آموخته شده
پس افراد برای غلبه بر درماندگی آموخته شده چه می‌توانند بکنند؟ تحقیقات نشان میدهد که درماندگی آموخته شده را می‌توان به طور موفقیت آمیزی کاهش داد، به ویژه اگر مداخله در زمان شروع اولیه رخ دهد. درماندگی آموخته شده طولانی مدت نیز می‌تواند کاهش یابد، اگرچه ممکن است به تلاش طولانی مدت نیاز داشته باشد.
درمان می‌تواند در کاهش علائم درماندگی آموخته شده موثر باشد. درمان شناختی-رفتاری که شکلی از روان درمانی است که می‌تواند در غلبه بر الگوهای تفکر و رفتاری که به درماندگی آموخته شده کمک می‌کند، سودمند باشد.
هدف درمان رفتاری شناختی (CBT) کمک به بیماران در شناسایی الگوهای فکری منفی است که به درمان احساس درماندگی آموخته شده کمک می‌کند و سپس این افکار را با افکار خوش بینانه و منطقی جایگزین می‌کند. این فرآیند اغلب شامل تجزیه و تحلیل دقیق آنچه در حال فکر کردن هستید، به چالش کشیدن فعالانه این ایده‌ها و بحث در مورد جانشینی الگوهای فکری منفی است.
افراد می‌توانند با تمرین استقلال از سنین جوانی و با پرورش انعطاف پذیری، عزت نفس و شفقت به خود، در برابر درماندگی آموخته شده عقب نشینی کنند. درگیر شدن در فعالیت‌هایی که کنترل خود را باز می‌گردانند نیز می‌تواند ارزشمند باشد. به عنوان مثال، یک فرد مسن که در روند پیری احساس درماندگی می‌کند، می‌تواند تمرینات کوچکی انجام دهد که می‌داند حس کنترل را باز می‌گرداند.
مطالعات نشان داده است که ورزش می‌تواند در کاهش علائم درماندگی آموخته شده مفید باشد.
پیشنهاد ویژه ما، دوره شکوفایی به همراه ۱۰ جلسه مشاوره:
دوره هشتاد ساعته غیرحضوری در ۸ ترم | شکوفایی
این دوره مبتنی بر روانشناسی مثبت‌نگر و بر اساس آموزه‌های رئیس سابق انجمن روانشناسی آمریکا و پدر روانشناسی مثبت‌نگر (دکتر مارتین سلیگمن) میباشد و اکثر درس‌های آن توسط پژوهش‌های فرا تحلیل و دانشگاهی به اثبات رسیده است.
در صورتی که امکان شرکت در دوره را ندارید کتاب زیر را بخوانید :
کتاب راهبی که فراری اش را فروخت
کتاب راهبی که فراری‌اش را فروخت ، روزنه‌ای از بعد برتر وجودتان را برای شما به نمایش میگذارد، روزنه‌ای که هیچ‌گاه به آن توجهی نکرده‌اید.
این کتاب یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های بین‌المللی است و در حال حاضر به ۷۰ زبان مختلف ترجمه شده است.
مطالبی که ممکن است به آن علاقه داشته باشید