تاب آوری مجموعه‌ای از ظرفیتهای فردی و روانی است که به فرد جهت گذراندن روزهای سخت کمک میکند و می‌تواند در موقعیت‌های سخت و دشوار مقاومت کند و به خود و دیگران آسیب نزند، تاب آوری افراد را توانمند میکند تا بتوانند با ناملایمات زندگی و شغلی خود کنار بیایند تا آسیب کمتر بخورند و حتی از این شرایط برای خودشکوفایی و رشد خود بهره ببرند.
آیا شما به هنگام مشکلات و بحران‌ها توانایی حل مسئله دارید؟ آیا در فشار‌های روزانه شما انعطاف لازم را دارید؟ آیا به هنگام شرایط سخت خوش بین هستید؟ آیا سختی‌ها باعث رشد شما می‌شوند؟ افراد تاب آور چگونه رفتار می‌کنند؟ شما برای گذراندن روزهای سخت خود چه می‌کنید؟ ما در این مقاله سعی بر آن داریم تا با بیان توصیه هایی، روزهای سخت زندگیتان را به بهترین و راحت‌ترین روز زندگیتان تبدیل کنیم.
تاب آوری به چه معناست؟
در بعضی از افراد گنجایش‌های فردی، شخصیتی و روانی وجود دارد که به آنها در گذراندن شرایط سخت و تنش زا کمک میکند به طوری که هر چقدر شرایط استرس‌زا و سخت بیشتر شود، همچنان این افراد توانایی بیرون کشیدن خودشان از بحران و سختی‌ها و ناملایمات را دارند. افراد در زندگی روزمره خود، خواه ناخواه، دچار مشکل و سختی می‌شوند، طوری که ممکن است سلامت روان‌شان به خطر بیفتد.
روانشناسی دو رویکرد دارد. 1. درمان مشکلات 2. جلوگیری از بروز مشکلات (روانشناسی مثبت نگر). یکی از مهمترین شاخص‌های روانشناسی مثبت گرا ، تاب آوری است. روانشناسی مثبت گرا به جای ناهنجاری‌ها و اختلالات توجه بیشتر به توانمندی‌ها و استعداد‌های انسان کار دارد. مارتین سلیگمن می‌گوید: شیوه فکر کردن یک عادت است قرار نیست، همیشه گرفتار آن باقی بمانیم. شاید یکی از مهمترین دستاورد‌های روانشناسی در بیست سال اخیر این بوده است که، انسان‌ها می‌توانند شیوه فکر کردن خود را تغییر دهند.
تاب آور بودن به این معنا نیست که بتوانید یک زندگی بدون استرس و درد را داشته باشید، بلکه تاب آوری منجر به رشد افراد می‌شود. برای بدست آوردن تفکر و مهارت‌های خود مدیریتی بهتر (خود تنظیمی) که می‌تواند آموخته شود. تاب آوری به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف پذیر به فشار‌های زندگی روزانه است به افراد قدرت میدهد تا با مشکلات مقابله سالم داشته باشند.
افراد تاب آور چه ویژگی هایی دارند؟
آگاهانه و هوشیار عمل می کنند
افراد تاب آور از احساسات خود با خبر هستند. آنها را می‌شناسند و هیجان‌های خودشان را به شیوه سالم مدیریت می‌کنند. همچنین آنها احساسات و رفتار‌های نزدیکان و اطرافیان خود را نیز درک می‌کنند. می‌توانند بر محیط و اطرافیان خود تاثیر مثبتی بگذارند.
می‌دانند و می‌پذیرند که موانع هم بخش از زندگی انسان‌ها است
یکی دیگر از ویژگی افراد تاب آور این است، که باور دارند که زندگی پر از سختی و چالش است. آنها می‌دانند که آنها نمی‌توانند از مشکلات اجتناب یا فرار کنند ولی می‌توانند در برابر آنها انعطاف داشته باشند و خود را در برابر سازگار شدن با تغییرات حفظ کنند. تاب آوری را فرآیند یا توانایی انطباق دادن خود با چالش‌ها، تهدید‌ها و غلبه بر آنها می دانند، آنها این سه ویژگی را مد نظر قرار می‌دهند اینکه، یک مشکل آنها را زمین گیر نکند، (آسیب نبیند). دوم، رفتار مقابله‌ای مطلوب داشته باشند و سوم، در آن مشکل متوقف نشوند. پس گذراندن روزهای سخت برای آنها ساده است.
منبع کنترل درونی دارند
آنها خودشان را مسئول شرایط خود می‌دانند و برای هر مشکل یا مسئله منابع بیرونی را سرزنش نمی‌کنند. سهم خود را در امور زندگی همراه با مسؤولیت پذیرفته‌اند و اعتقاد دارند، که هر عملی که انجام می‌دهند، بر زندگی شان تاثیر می‌گذارد. غیر از بعضی امور که از کنترل ما خارج است مثل سیل و زلزله و غیره. این افراد می‌توانند علت مسائل را تشخیص داده و با پیدا کردن راه حل، بر موقعیت فعلی و آینده خود تاثیر مثبت بگذارند.
قادر هستند با توجه به موقعیت، درخواست کمک کنند
منابع حمایتی یکی از اجزای تاب آوری است. افراد تاب آور هر گاه احساس کنند و ضرورت ایجاب کند از این منابع در خواست کمک می‌کنند. منابع حمایتی تخصصی شامل مشاور، کتاب مطالعه زندگی افراد مهم و موفق و خانواده و دوستان.
- افرادی سرسخت هستند
افراد تاب آور توانایی درگیر شدن عمیق با فعالیت‌ها و رویدادهای زندگی را دارند. معتقدند که می‌توانند بر روی رویدادهای زندگی خود کنترل داشته تا بتوانند بر روی آنها تاثیر بگذارند. و در حین اینکه با تغییرات زیادی در زندگی مواجه می‌شوند، می‌توانند به رشد خودشان ادامه دهند.
- احساس ارزشمندی نسبت به خود دارند
خودشان را به عنوان فردی ارزشمند و قابل احترام می‌دانند. با توجه به توانایی که دارند، به نقاط ضعف و مثبت خود آگاهی دارند و سعی می‌کنند نارسایی‌ها و کمبود‌ها را با واقع بینی حل کنند، اگر نشد با آنها کنار بیایند.
- مهارت حل مسئله دارند
افراد تاب آور توانایی به خصوصی در تجزیه و تحلیل واقع بینانه مشکلات شخصی و پیدا کردن راه حل‌های آنی و راهبرد‌های طولانی مدت برای حل و فصل مشکلاتی که به آسانی و به سرعت حل نمی‌شوند را دارند.
- از کفایت اجتماعی بر خوردار هستند
افراد تاب آور از مهارت‌های ارتباطی خوبی برخور دارند. آنها حتی در شرایط سخت شوخ طبعی دارند و می‌توانند با دیگران صمیمی شوند و در شرایط بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند .همچنین می‌توانند سنگ صبور خوبی باشند و به خوبی به حرف افراد گوش دهند و با آنها همدلی کنند. آنها شبکه حمایتی و عاطفی محکمی دارند. با مشورت و همراهی افراد می‌توانند برای مشکلات شان راه حل‌های جدیدی را کشف کنند و از لحاظ روانی احساس امنیت و قدرت می‌کنند.
- خوش بینی دارند
افراد تاب آور امید به آینده دارند و امید به اینکه می‌توانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند و در حال گذراندن روزهای سخت هستند و موانع نمی‌توانند جلوی آنها را سد کنند. فرد تاب آور نحوه نگرش و استدلال متفاوتی با شرایط سخت و ناگوار انتخاب میکند و به جای فاجعه ساختن مشکل و گرفتار شدن در تبعات آن به خود و توانمندی‌هایش توجه میکند. تاب آوری باعث سازگاری مناسب هنگام روبرو شدن با مشکلات می‌شود. افراد تاب آور بطور خلاقانه‌ای شرایط ناگوار را حذف و با یک تغییر جدید رابطه رشد و بالندگی را جایگزین آن می‌کنند. در اصل تاب آورها ذهن‌شان را طوری برنامه ریزی می‌کنند که بعد از هر موقعیت استرس زا به دنبال رشد خود هستند و تسلیم آسیب‌های روانی نمی‌شوند. یعنی در معرض خطر قرار میگیرند ولی دچار اختلالات زمانی نمی‌شوند.
چگونه تاب‌آور باشیم؟
1. هدف مشخص داشته باشید:
افرادی که هدف مشخصی ندارند، آنها معنای زندگی را به خوبی نفهمیده‌اند و در مقابل هر سختی و مشکلی طاقت و انگیزه خود را از دست می‌دهند. ویدیوی تاب آوری را برای درک عمیق مفهوم تاب آوری ببینید.
2. نسبت به تغییرات انعطاف پذیر باشید
در زندگی همیشه تغییراتی بوجود می‌آید، به آن تغییرات انعطاف نشان دهید تا توانایی مواجهه با آنها را بدست بیاورید.
3. مهارت‌های زندگی را بیاموزید
اگر مهارت‌های مسئله مدار و هیجان مدار را بیاموزید به هنگام مواجهه با مشکلات زندگی، آماده‌اید و ذهن شما پر از راهکارهای مفید است، که به هنگام روبرو شدن با مشکل می‌توانید آنها را بکار بگیرید.
4. دلبستگی‌های مثبت ایجاد کنید
در فعالیت‌های سرگرم کننده سالم، در گروه‌های معنوی، حضور در کلاس‌های ورزشی و هنری و علمی شرکت کنید که به هنگام مواجهه با مشکل بتوانید با آرامش از پس مشکلات برآیید.
5. ارتباطات اجتماعی خود را گسترش دهید.
داشتن روابط عاطفی و اجتماعی محکم کمک میکند در سلامتی روان شما و هنگام بروز مشکلات و بحران‌های زندگی پشتوانه محکمی برای شما محسوب شود، تا می‌توانید روابط دوستانه و خانوادگی و اجتماعی خود را تقویت کنید.
6. معنویت خود را تقویت کنید
افرادی که به معنویت می‌پردازند ایمان قوی‌تری دارند. به هنگام بروز مشکلات و سختی‌ها ضمن اینکه تلاش و تعقل می‌کنند، از آرامش و امنیت بیشتری برخوردارند.
7. عزت نفس خود را تقویت کنید.
عزت نفس نقش مهمی در کنار آمدن با استرس دارد. افراد دارای عزت نفس بالا، شخصیت های مقاوم در برابر استرس هستند. آنها درس‌های ارزشمندی از تجارب سخت زندگی خود می گیرند. در مجموع می‌توان گفت، که تاب آوری فرآیندی پویا است. که در آن تاثیرات محیطی و شخصیتی در تعاملی متقابل بر یکدیگر اثر می‌گذارند.
عوامل تاثیر گذار در تاب آوری
عامل مذهبی
معنویت عامل مهمی برای پرورش تاب آوری است در مطالعات زیادی که در این مورد صورت گرفته است مشخص شده که معنویت به افراد کمک میکند، که بتوانند هیجانات منفی خود را کاهش دهند. باعث می‌شود که از تنش و اضطراب خود بکاهند و بهتر بتوانند مشکلات زندگی خود را مدیریت کنند و بهتر بتوانند از راه‌های مناسبی برای کاهش استرس خود استفاده کنند، در همین حین می‌توانند سلامت روان خود را نیز حفظ کنند. زیرا وجود افسردگی و اضطراب به عنوان یک عامل خطر می‌تواند مشکلات جسمی و روانی را فراهم کند.
افراد تاب آور وقتی در شرایط سخت و ناگوار قرار میگیرند. در جست و جوی معنا هستند. داشتن ایمان تحمل افراد را در برابر سختی‌ها افزایش میدهد. اعتقادات مذهبی به عنوان یک تکیه گاه و پشتیبان برای سازگاری بیشتر فرد کمک میکند. به شما پیشنهاد می‌کنیم تا پادکست امیدواری را از سلسله لایوهای شکوفایی بشنوید.
عامل نظم دهی هیجانی
افراد همانطور که رشد می‌کنند، یاد میگیرند، که چگونه بتوانند هیجانات خود را هم کنترل کنند و یاد میگیرند که تعادل هیجانی و انگیختگی پیدا کنند، تا با تاب آوری بتوانند، لذت را به تعویق بیندازند. همچنین بتوانند تکانه‌های خود را نیز کنترل کنند و اگر در موقعیت‌های استرس زا قرار گیرند، بتوانند بهتر و درست فکر کنند.
مادرهایی که می‌توانند هیجانات خود را کنترل کنند. فرزندان آنها نمرات ریاضی و شفاهی بالایی دارند. همچنین فرزندانی که کنترل هیجان داشتند توجه بیشتری از افراد را به خود جذب می‌کردند و روابط اجتماعی شایسته‌ای داشتند. از خود صلاحیت شناختی، اجتماعی – هیجانی مثبتی را ارائه می‌دادند. دوره 10ماهه اسطوره های زندگی وسازمان می‌تواند کمک شایانی را به شما بکند.
ویژگی‌های فردی، خانوادگی، اجتماعی
در تحقیقات انجام شده نشان داده شده است که ویژگی‌های فردی، خانوادگی، اجتماعی می‌تواند در تاب آوری کودکان نقش مهمی را ایفا کند که به این ویژگی‌ها، عوامل محافظتی می‌گویند. که شامل مهارت‌های حل مسئله، آینده نگری، اعتماد به نفس، خود تنظیمی و شایستگی و توانمندی اجتماعی فرد است. عوامل محیطی محافظتی شامل، فرزند پروری مقتدرانه، ویژگی‌های مثبت پدر و مادر و پیوند‌های محبت آمیز، ایجاد فرصت‌هایی برای همکاری درون خانواده، ارتباط با بزرگسالان حمایت‌گر و شایسته در خارج از خانواده، ارتباط مثبت با همسالان، همکاری با سازمان‌های اجتماعی مثل مدارس و شرکت در گروه‌ها، و کانون‌ها و اورژانس اجتماعی است. طبق پژوهش‌های جدید انجام شده توسط اکسنچر نشان داد، که زنان تاب آوری بیشتری نسبت به مردان دارند.
نتیجه‌گیری
با درک مفهوم تاب آوری ، می توانیم ظرفیتهای فردی و روانی خود را در گذراندن شرایط طاقت فرسا و دشوار افزایش دهیم و با این درک، ضربات کمتری به خود و دیگران وارد کنیم. در همین رابطه پیشنهاد ما به شما همایش بزرگ اکسیژن مبتنی بر روانشناسی اکت است که چگونگی بالا بردن ظرفیت‌ها و تاب آوردن را در مواجه شدن با مشکلات خواهید آموخت.
در همین زمینه دوره شکوفایی به همراه ۱۰ جلسه مشاوره به شما بسیار کمک خواهد کرد:
دوره هشتاد ساعته غیرحضوری در ۸ ترم | شکوفایی
این دوره مبتنی بر روانشناسی مثبت‌نگر و بر اساس آموزه‌های رئیس سابق انجمن روانشناسی آمریکا و پدر روانشناسی مثبت‌نگر (دکتر مارتین سلیگمن) می‌باشد و اکثر درس‌های آن توسط پژوهش‌های فرا تحلیل و دانشگاهی به اثبات رسیده است.
در صورتی که امکان شرکت در دوره را ندارید کتاب زیر را بخوانید :
کتاب سیلی واقعیت
چگونه به کمک رویکرد مبتنی بر تعهد و پذیرش
هنگام رویارویی با مشکلات به آرامش دست یابیم مطالبی که ممکن است به آن علاقه داشته باشید
کتاب سیلی واقعیت
کتاب سیلی واقعیت اثر راس هریس، با استفاده از درمان مبتنی بر اکت به ما راه‌هایی در جهت کنار آمدن با سختی‌های زندگی و رسیدن به آرامش را نشان میدهد.