۴ مولفه مهم سرمایه روانشناختی و تاثیر آنها در رفتار سازمانی

سرمایه روانشناختی چیست؟

سرمایه روانشناختی در درون سازمان به معنای مهارت‌ها و دانش است و به توانایی‌های کارمندان اشاره دارد. سرمایه روانشناختی برای عملکرد و رفاه کارمندان حائز اهمیت است و به مجموعه منابعی گفته می‌شود که فرد می‌تواند برای بهبود عملکرد خود در شغل و موفقیت خود استفاده کند. سرمایه روانشناختی شامل چهار مولفه مختلف است: خودکارآمدی، خوش بینی، امید و انعطاف پذیری.

• داشتن اراده برای موفقیت و توانایی شناسایی، شفاف سازی و دنبال کردن راه‌های موفقیت (امید)

• داشتن اطمینان برای به عهده گرفتن و تلاش لازم برای موفقیت در کارهای چالش برانگیز (کارآیی یا خودکارآمدی)

• حفظ تلاش در پاسخ به مشکلات و ناملایمات برای رسیدن به موفقیت (انعطاف پذیری)

• نگرش مثبت در مورد موفقیت، چه در حال حاضر و چه در آینده (خوش بینی)

پیشنهاد می‌شود ویدیو را درباره کارگاه روانشناسی رهبری ببینید و برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید.

۴ مولفه سرمایه روانشناختی کدام‌اند؟

خودکارآمدی ، اولین مولفه سرمایه روانشناختی

خودکارآمدی بخش مهمی از سرمایه روانشناختی است. این به اعتماد به نفس فرد در توانایی کنترل نتایج و غلبه بر چالش‌های دشوار اشاره دارد. به عبارت دیگر، شخصی با خودکارآمدی بالا معتقد است که کنترل آنچه را که برای او اتفاق می‌افتد در اختیار دارد.

این افراد می‌دانند که می‌توانند از پس هر چالشی بر سر راهشان قرار می‌گیرد بر بیایند. افراد با خود کارآمدی بالا از اهداف بزرگ پرهیز نمی‌کنند و انگیزه انجام آن‌ها را دارند. آن‌ها از شکست دلسرد نمی‌شوند و معتقدند که کنترل مشکلات را در اختیار دارند. به بیان ساده، افراد دارای خودکارآمدی بالا خود را باور دارند.
سرمایه روانشناختی از چهار قسمت بسیار مهم تشکیل شده است و همه به همان اندازه مهم هستند که فردی در وضعیت سلامت ذهنی بالا باشد.
اینکه آیا اعتماد به نفس لازم را داریم که کارهایی را بر عهده بگیریم و تلاش لازم را برای موفقیت در انجام کارهای چالش برانگیز انجام دهیم، تعیین کننده احساس، تفکر و انگیزه خودمان است.
این باور که ما می‌توانیم اثر مطلوب ایجاد کنیم، انگیزه اصلی برای اقدام در وهله اول است. هرچه امید به کارآیی ما بیشتر باشد، برای دستیابی به اهداف خود تلاش بیشتری خواهیم کرد و منجر به احتمال موفقیت بالاتری خواهیم شد.

دو مولفه اصلی برای خودکارآمدی وجود دارد:

1. امید به نتیجه (بررسی کارهایی که باید انجام شود)

2. انتظار کارآیی (بررسی توانایی خود برای انجام کارهایی که باید انجام شود)

چگونه خودکارآمدی را افزایش دهیم؟

1. تمرکز بر موفقیت‌های گذشته (تجارب پیشین)
نگاه به موفقیت‌های گذشته راهی قوی برای افزایش سطح خودکارآمدی است. مربیان و رهبران، بیشتر به دنبال ایجاد (افزایش آگاهی) و قدردانی از داستانهای موفقیت هستند تا ایجاد آنها.
بنابراین با مشخص کردن عوامل، ویژگی‌ها و نقاط قوت که به موفقیت کمک کرده‌اند می‌توانیم تجربیاتی را ایجاد کنیم که ممکن است منجر به سطوح بالاتر خودکارآمدی شوند.
2. الگوبرداری از افراد دیگر ( مدلسازی اجتماعی )
 دیدن افراد در شرایط مشابه که بر موانع غلبه می‌کنند این باور را افزایش می‌دهد که فرد دیگری نیز می‌تواند این کار را انجام دهد. به طور حائز اهمیتی، مدل‌ها باید همانند خود درک شوند تا احساس قوی اعتماد به نفس را در فرد ایجاد کنند .
 این الگوهای فکری باید برای مدلسازی اجتماعی موفق به چالش کشیده شوند.

3. ایجاد موقعیت‌هایی برای موفقیت (متقاعدسازی اجتماعی)
در حالی که متقاعد سازی کلامی می‌تواند منبع بزرگی برای اعتماد باشد، اما غلبه بر شک و تردید در خود دشوار است. بعنوان رهبر، علاوه بر ترغیب کلامی، می‌توانیم شرایطی را برای کارکنان فراهم کنیم که موفقیت را برای آن‌ها به ارمغان بیاورد و به نوبه خود از قرار دادن زود هنگام افراد در شرایطی که احتمال شکست آن‌ها وجود دارد جلوگیری کنیم.

خوش بینی ، دومین مولفه سرمایه روانشناختی

خوش بینی احتمالاً کلمه‌ای است که با آن آشنا هستید. خوش بینی به معنای انتظار فرد از نتایج مثبت است. افراد خوش بین معتقدند که همه چیز به خوبی خاتمه می‌یابد. افراد خوش بین انگیزه دارند که در جهت رسیدن به اهداف خود تلاش کنند و بلافاصله با مسائل برخورد کنند. افراد خوش بین معتقدند که مانند خودکارآمدی، همه چیز به خوبی پیش خواهد رفت حتی اگر اوضاع سخت شود. افراد خوش بین فکر می‌کنند که در آخر همه چیز خوب خواهد بود.
خوش بینی به عنوان یک نگرش مثبت در مورد موفقیت در حال حاضر و در آینده تعریف شده است. افراد خوش بین باور دارند برای اینکه اتفاق خوبی بیفتد، باید برای آن کار کنند. با این وجود آن‌ها معتقدند که در آینده اتفاقات خوبی برای آن‌ها اتفاق خواهد افتاد.
آن‌ها اعتقاد دارند که باید طوری زندگی کنند که گویی همه چیز به نفع آن‌ها رقم خورده است.

چگونه خوش بینی را افزایش دهیم؟

ایجاد خوش بینی در واقع تغییر تمرکز است. می‌توان آن را با تمرین پذیرش گذشته، قدردانی از لحظه و مشاهده آینده به عنوان منبع فرصت توسعه داد. نحوه ارزیابی وقایع گذشته تأثیر عمده‌ای در پیش بینی آینده دارد.
 تغییر دیدگاه یک تکنیک خوب برای مربیان و نیز کارکنان برای رسیدن به یک تغییر در دیدگاه است و می‌تواند توسط رهبران در زمینه سازمان‌ها و همچنین در جلسات آموزش و درمان مورد استفاده قرار گیرد .
تمرین "بهترین خود ممکن" می‌تواند برای تغییر طرز فکر و افزایش خوش بینی مورد استفاده قرار گیرد.

امید ، سومين مولفه سرمايه روانشناختی

امید و خوش بینی هر دو ویژگی شخصیتی هستند که با بهزیستی فیزیولوژیک و روانشناختی مرتبط هستند. به گفته ریک اسنایر:
"اندیشه امیدوار کننده این باور را نشان می‌دهد که می‌توان مسیرهای دستیابی به اهداف مورد نظر را پیدا کرد و در استفاده از آن‌ها فرد با انگیزه‌ای شد".
از این رو، امید یک فرآیند شناختی است که برای یافتن نیروی اراده (عزم راسخ هدف) و نیروی راه (برنامه ریزی روشهای دستیابی به اهداف) انگیزه ایجاد می‌کند که منجر به احساسات مثبت می‌شود (انتظار رسیدن به اهداف مورد نظر).
ما باید ناامیدی خود را بپذیریم اما هرگز امید خود را از دست ندهیم. افرادی که امید زیادی دارند بیشتر از کسانی که امید کمی دارند در رسیدن به اهدافشان تلاش می‌کنند. آن‌ها وقتی اولین تلاش جواب نمی‌دهد، روش‌های جایگزینی برای رسیدن به اهداف خود پیدا می‌کنند. به عبارت دیگر، افراد امیدوار برای رسیدن به اهدافشان سخت کار می‌کنند و اگر کاری که انجام می‌دهند جواب نداد، دوباره تلاش می‌کنند.

چگونه امید خود را افزایش دهیم؟

مفهوم امید شدیداً بر این باور استوار است كه افراد می‌خواهند به اهداف برسند. به طور کلی، اهداف رویکردگرا (حرکت به سمت چیزی) بیش از اهداف اجتناب محور (دور شدن از چیزی) تأکید می‌شود.
در یک زمینه کاری به طور ایده آل اهداف مشخص، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مرتبط و مبتنی بر زمان هستند و همچنین به طور واضح بیان شوند. رهبران می‌توانند با شکستن اهداف پیچیده و دشوار به بخش‌های کوچک‌تر از کارمندان پشتیبانی کنند. علاوه بر این، قدردانی یا حتی بزرگداشت نقاط عطف کوچک می‌تواند موجب انگیزه بخشی به کارمندان شود. آن‌ها اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند که می‌توانند به اهداف برسند.
برای ارتقا، هدف گذاری، مربیان می‌توانند به منظور تهیه یک فیلم ذهنی از چگونگی رسیدن به هدف مورد نظر کارکنان را راهنمایی کنند. این مداخله درک هدف را تقویت می‌کند و اعتقاد افراد را در مورد رسیدن به آن افزایش می‌دهد.

انعطاف پذیری ، چهارمین مولفه سرمایه روانشناختی

قسمت نهایی سرمایه روانشناختی انعطاف پذیری است. انعطاف پذیری توانایی مقاومت در برابر چالش‌ها، خطرات و شکست‌ها است. افراد مقاوم می‌توانند به طور موثر با شرایط متغیر و استرس سازگار شوند. آن‌ها در کار با تجربه‌های منفی و تغییراتی که در اطرافشان اتفاق می‌افتد مهارت دارند. اکثر مردم پس از دیدن مقابله فرد با یک وضعیت سخت به این نوع افراد "قوی" می گویند.
انعطاف پذیری توانایی بازگشت از ناملایمات و تقویت آن از طریق غلبه بر حوادث منفی است.
همه ما در زندگی، سختی و طرد شدن را تجربه می‌کنیم. اما آنچه که باعث موفقیت و تلاش ما می‌شود با تعداد دفعات رد شدن ما مشخص نمی‌شود بلکه با چند بار رد می‌شویم و یکبار دیگر تلاش می‌کنیم، تعریف می شود. در اصل، انعطاف پذیری یادگیری سقوط و دوباره برخیزیدن است.
بزرگترین شکوه ما این نیست که هرگز سقوط نکنیم ، بلکه این است که هربار سقوط می‌کنیم بتوانیم بلند شویم.

چگونه انعطاف پذیری خود را افزایش دهیم؟

انعطاف پذیری ترکیبی از 3 ظرفیت زیر است:

1. پذیرش واقعیت: در شرایط ناامیدی بهترین راه برای کنار آمدن، رویارویی با واقعیت است و نه مثبت اندیشی. اگر انتظار داشته باشیم که اوضاع به زودی بهتر شود، ممکن است انرژی و امید خود را از دست بدهیم زیرا شرایط به سرعت تغییر نمی‌کند. بنابراین، در شرایط دشوار، مواجهه و پذیرش واقعیت می‌تواند زمینه بهتری را برای تحمل سختی برای مدت زمان طولانی ایجاد کند.

2. جستجوی معنا: توانایی یافتن معنا حتی هنگام مواجهه با سرنوشتی که قابل تغییر نیست هسته اصلی انعطاف پذیری است. داشتن هدف در زندگی یکی از پنج مولفه سلیگمن در مدل خوشبختی PERMA وی است. کمک به مربیان و کارمندان برای یافتن یا ایجاد معنا سطح مقاومت آن‌ها را تقویت می‌کند.

3. خلاقیت: توانایی کنار آمدن با یک وضعیت با هر آنچه که در دست داریم یک پیش بینی قوی از توانایی ما برای کنار آمدن ما با مشکلات است.

رهبران برای کارمندان خود الگو هستند و آمادگی آن‌ها در گرفتن تصمیمات به موقع بسیار مهم است. در یک جلسه مربیگری، طوفان فکری ایده‌های مختلف برای حل یک مشکل می‌تواند خلاقیت مربی را تقویت کند.
همانطور که می‌بینید، چهار مولفه موجود در سرمایه روانشناختی به خوبی با هم کار می‌کنند. افرادی که سرمایه روانشناختی بالایی دارند معتقدند که می‌توانند آینده خود را کنترل کنند و سرانجام همه چیز درست خواهد شد. آن‌ها سخت تلاش می‌کنند تا به اهداف خود برسند و با چالش‌ها و تغییر سازگار می‌شوند. هنگام مواجهه با شکست، آن‌ها به سرعت باز می‌گردند و روش خود را تغییر می‌دهند تا مطمئن شوند که دیگر شکست نخواهند خورد. همانطور که می‌توانید تصور کنید، داشتن سرمایه روانشناختی می‌تواند فواید زیادی داشته باشد.

نقش سرمایه روانشناختی در رفتار سازمانی

مفهوم سرمایه روانشناختی در اصل برای سازمان‌ها طراحی شده‌ است. فرد لوتان پیشنهاد کرد که رشد در سازمان‌ها باید به جای توسعه تحصیلی بر روی توسعه روانی متمرکز باشند. او استدلال می‌کند که منابع انسانی می‌توانند به عنوان یک مزیت رقابتی عمل کنند زیرا رقبا از منابع فیزیکی، ساختاری و مالی تقلید می‌کنند.
لوتان استدلال می‌کند که کارکنان دارای دو نوع دانش هستند: دانش صریح و ضمنی. دانش صریح شامل مهارت‌‌ها، توانایی‌ها و شایستگی به‌دست‌آمده از آموزش و تجربه است.
از طرف دیگر دانش ضمنی با گذشت زمان در سازمان ایجاد می‌شود. وی ادعا کرد دانش ضمنی یک مزیت رقابتی طولانی مدت دارد زیرا منحصر به فرد، فزاینده، بهم پیوسته و قابل انتقال به رقبا نیست.
بر اساس این ایده، لوتان شرکت‌ها را به سرمایه گذاری در مدیریت سرمایه انسانی از جمله ایجاد دانش ضمنی به جای استخدام نیروی کار موقت ماهر ترغیب کرد.

دوره حضوری ۱۸ ماهه رهبری | اسطوره‌های زندگی و سازمان

اسطوره‌های زندگی و سازمان برای همه‌ی انسان‌هایی که به رشد تمایل دارند، می‌خواهند فلسفه‌ی زندگی را درک کنند، می‌خواهند تاثیرگذارتر از قبل باشند، از زندگیشان رضایت بیشتری داشته باشند، روابط بهتری با دیگران داشته باشند و کسانی که دوست دارند کشف کنند برای چه کاری به دنیا آمده‌‌اند، مناسب است.

کسب اطلاعات بیشتر

مطالبی که ممکن است به آن علاقه داشته باشید

بیزینس کوچینگ چیست؟

چگونه با همکاران بد برخورد کنیم

کوچینگ چیست؟

محصولات پیشنهادی

دوره حضوری اسطوره های زندگی و سازمان

دوره جامع خودشکوفایی