برقراری ارتباط موثر در دانش آموزان یکی از موارد مهمی هست که باید به آن توجه بسیاری داشت. آیا بهتر نیست به جای صرف انرژی بر روی برقراری روابط موثر به کنج دنجی کوچ کنیم و فارغ از هیاهوی آدم ها خودمان باشیم و خودمان؟! و یا دایره روابطمان را محدود کنیم به آدم هایی که نمی توانیم خطشان بزنیم و یا آن هایی که برای گذران زندگیمان بودنشان ضروریست! شاید چون برای بقا به آن ها نیاز داریم یا حداقل آن هایی را نگه داریم که ساحل امن و راکدمان را دستکاری نمی کنند؟! آیا هوشمندانه تر نیست به جای پل زدن به آدم ها، تمام توانمان را بر فردیت خود بگذاریم تا قطب قدرتمندتری در دوری از برقراری روابط موثر بسازیم؟! چراکه سر بی درد را دستمال نمی بندند؟!
پاسخ، یک نه قاطع است. یک انسان و یا یک نوجوان برای رسیدن به جایگاهی که می خواهد به آدم ها نیاز دارد. مهارت های برقراری ارتباط موثر در نوجوانان صرفا در حد قرار گذاشتن برای شام و یا تبدیل شدن به یکی از افراد محبوب در مدرسه نیست و یا محل کار نیست! زمانی که می خواهید در رابطه با درستان از معلم خود سوال کنید و یا مسئله تان را با مشاور مدرسه خود در میان بگذارید نیاز به تکنیک های برقراری ارتباط موثر دارید و یا وقتی که می خواهید پدر و مادر خود را متقاعد کنید تا ساعت بیشتری را بیرون از خانه بمانید نیاز به روش برقراری ارتباط موثر دارید و یا حتی زمانی که تقاضای شغلی یا تحصیلی در سازمانی دارید و می خواهید در مصاحبه رئیس خود را متقاعد کنید که نسبت به گزینه های دیگر شایستگی بیشتری دارید، مهارت های برقراری رابطه موثر به کمک شما می آیند و شاید از همه هیجان انگیزتر زمانی باشد که شما از فردی خوشتان آمده و حالا تیر برنده ی مهارت ارتباط موثر را در کمان می گذارید( در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد). این مطالبی که بیان شد قسمتی از عوامل برقراری ارتباط موثر در نوجوانان است.
اگر نگاهی به گذشته بیندازیم، به انسان های پیشین، به آن زمان که انسان نمی توانست حرف هایش را، کلامش را و آنچه که می خواست به اطرافیانش منتقل کند، بر دوش کلمات به خط کند و آن ها را به شکل صورت و شمایل بر دیوار غارها ثبت می کرد، می بینیم نیاز به برقراری ارتباط موثر در انسان ریشه ایی بنیادین دارد. سال ها پیش پژوهشی در ارتباط با بررسی عوامل موثر بر داشتن احساس خوشبختی انسان ها انجام شد، در این پژوهش مشخص شد که نه پول و نه شهرت عوامل تضمین کننده احساس خوشبختی نمی توانند باشند اما مولفه ی مهمی که در داشتن احساس خوشبختی و رضایت از زندگی موثر بود، که تاثیر مثبتی هم بر افزایش طول عمر و سلامتی داشت، داشتن روابط با کیفیت بود. پس در واقع اهمیت برقراری روابط موثر در نوجوانان، این قلعه ی متمایز از دیگر بخش های زندگی را، نمی توان جزء فانتزی های اضافه بر سازمان به شمار آورد تا بشود آن را نادیده گرفت، عطایش را به لقایش بخشید و از دور خارجش کرد. چراکه نوجوانان در آینه، برقراری ارتباط موثر با دیگران خودش را می بیند، قد می کشد و به اهدافش می رسد.
شاید بهتر باشد در ابتدای کار سوال شجاعانه ایی از خود بپرسیم. به ایجاد روابط موثر در خود از صفر تا ده چه نمره ایی می دهیم؟ چقدر از روابط ما محدود می شود به همان افرادی که نمی توانیم خطشان بزنیم یا آن هایی که بودنشان ضروریست؟! چقدر از روابط موثر ما را افرادی تشکیل می دهند که شبیه ما رفتار می کنند، فکر می کنند و یا صرفا ما را تایید می کنند؟! آیا رابطه ایی داریم که در آن خود خودمان باشیم؟! رابطه ایی که در سایه ی امنیت آن در مسیر رشد شخصی باشیم؟! اگر هر کدام از این موارد در مورد شما صادق باشد و البته موارد دیگری که مجال گفتنش در یک نسخه نیست، احتمالا متوجه خواهید شد که اثری دومینووار بر روی بقیه جوانب زندگیتان دارد و احتملا برخی از پیامدهای منفی زیر را به دنبال دارد:
تاثیر عزت نفس پایین و برقراری ارتباط موثر در نوجوانان
نداشتن احساس کفایت در نحوه برقراری رابطه موثر با دیگران اغلب موجب می شود افراد احساس بدی نسبت به خود داشته باشند، مثل اینکه لایق روابط نیستند یا به اندازه کافی خوب نیستند که با کسی در رابطه باشند. نداشتن ارتباطات فردی کافی یا نداشتن ارتباطات سالم با دیگران اغلب باعث می شود افراد ارزش خود را زیر سوال ببرند.
تاثیر احساس تنهایی، غم و برقراری رابطه موثر در دانش آموزان
اگر کسی را ندارید تا با او ارتباط موثر برقرارکنید، معمولا بیشتر مواقع احساس غم و اندوه و یا ناراحتی خواهید کرد و در نتیجه احساس انزوا و تنهایی به غم و اندوه اضافه شده و منجر به افسردگی می شود.
تاثیر استرس بالا، و رابطه موثر در نوجوانان
البته که زندگی پر از استرس است، انجام به موقع وظایف، کنار آمدن با خانواده و دوستان، مشخص کردن آنچه که می خواهید از این به بعد در زندگیتان انجام دهید و بسیاری موارد دیگر که برای شما استرس زا هستند. اما وقتی افراد در زندگی احساس تنهایی کنند، وقتی کسی را نداشته باشند تا درباره ی مسائل با او حرف بزنند و برای برقراری ارتباط موثر مشکل داشته باشند و احساس کنند که هیچ حامی و پشتیبانی ندارند، زندگی حتی سخت تر و پر استرس تر می شود.
تاثیر نداشتن اعتماد به نفس، و ایجاد ارتباط موثر ئر نوجوانان
اطلاع نداشتن از روش های برقراری ارتباط موثر در دانش آموزان و نداشتن کسی در زندگی برای حمایت و تشویق، و عزت نفس پایین که غالبا ناشی از عدم ارتباطات سالم با دیگران است، معمولا منجر به عدم اعتماد به نفس یا باور نداشتن به توانایی های خود برای موفقیت در امور نیز می شود. این مسئله به نوبه خود، میل به ریسک پذیری و مواجه با چالش ها را کاهش خواهد داد، چرا که شما به خودتان ایمان کافی برای انجام آن کار را ندارید. به طور کلی داشتن روابط موثر باعث می شود که احساستان مورد حمایت دیگران قرار بگیرد و باور به این حقیقت که شما در مقابله با مشکلات زندگی تنها نیستید افزایش یابد.
خواندن این مقاله را از دست ندید: 5 روش برای افزایش خود پذیری در نوجوانان
حالا که بیشتر از پیش در مورد اهمیت برقراری روابط موثر در نوجوانان و پیامدهایش می دانید، شاید به این موضوع فکر کنید که دوست دارید روابطتان چطور باشد؟ یا اینکه ممکن است اصلا ندانید روابط فعلی شما باید حفظ شوند و یا حالا که مولفه های لازم برای برقراری ارتباط موثر و با کیفیت را ندارند، رها شوند ! حتما شنیده اید این مصرع از شاعر نامدار حافظ شیرازی را که می گوید "با دوستان مروت، با دشمنان مدارا"، که اگر بخواهیم آن را در یک کلمه خلاصه کنیم، از واژه ی "تعادل" استفاده می کنیم، این حلقه ی گم شده که در هر رابطه، خواه با دوستان، والدین، معلم یا سایرین،کلید برقراری رابطه موثر در نوجوانان است. که اگر به درستی برقرار نشود، مشکلات زیادی به بار می آورد، مرزها را در هم می شکند و خانه ی دوستی را به گل می نشاند. روابط سالم یعنی یک بده بستان متعادل، یعنی شما هم می دهید و هم از طرف مقابل دریافت می کنید. گاهی افراد در الگوی دادن به دیگران قرار دارند. مثل زمانی که از دوستت به خاطر اینکه تازه ماشینش را خریده انتظار داشته باشی، هر روز شما را به مدرسه برساند. این نگرش شما نسبت به دیگری توقع است و آن سوی ماجرا آنجایی است که شما دائم در حال سرویس دادن به دیگران هستید.
چون تیشه مباش و جمله بر خود متراش/ چون رنده ز کار خویش بی بهره مباش/ تعلیم ز اره گیر در عقل و معاش/ چیزی سوی خود می کش و چیزی می پاش (شیخ احمد جامی)
مولفه ی دیگری که در مورد راه های برقراری ارتباط موثر در نوجوانان بسیار مورد بحث می باشد، "عزت نفس" می باشد. عزت نفس یعنی داشتن حس خوب نسبت به آنچه که هستید. شناخت نقاط قوت و آگاهی به چالش های پیش رو، اینکه حتی زمانی که اشتباه کردید، هنوز هم آدم خوبی هستید. عزت نفس در نوجوانان به معنی این نیست که شایسته تر از دیگران هستید، بلکه به معنای داشتن احترام شایسته نسبت به خود و دیگران است. اگر شما عزت نفس پائینی داشته باشید، خودتان را دوست ندارید و خوبی های خود را به عنوان یک فرد نمی بینید، پس این باور که لایق برقراری روابطی شایسته و سالم هستید برایتان سخت خواهد بود. و احتمالا برای نگه داشتن دیگران به آن ها امتیاز می دهید. و با امتیاز دادن به افراد در روابطی می مانید که در آن اجازه بی احترامی به خود را می دهید و این تراژدی در روابط متعدد تکرار می شود.
گاهی آنچه که به کاهش اعتماد به نفس می انجامد و داشتن ارتباط دوستانه با افراد را سخت می کند، افسردگی یا اضطراب است.. وقتی کسی احساس افسردگی می کند، بدخلق یا غمگین می شود و سطح انرژی اش برای شروع یا ادامه ی کار کم می شود و نمی خواهد معاشرت کند. و اگر کسی اضطراب داشته باشد، ممکن است بیش از حد فکر کند و زیاد نگران شود. افکار نگران کننده ایی مانند اینکه، اگر مرا احمق فرض کنند چه؟ یا اگر فکر کنند که من عجیب هستم؟ یا اگر مرا کسی دوست نداشته باشد؟! این افکار مانعی برای ارتباطات فرد و ملاقات های جدید او می شود. افسردگی و اضطراب می توانند سرنخ مشکلات برقراری ارتباط موثر باشند، اما از آن سو، مشکلات ارتباطی، عدم معاشرت و نبود برقراری روابط با کیفیت هم می تواند منجر به افسردگی و اضطراب شود. با این حال داشتن افسردگی و اضطراب لزوما به معنی داشتن روابط ناسالم نیست.
خواندن این مقاله حتما به شما کمک خواهد کرد: آشنایی با چهار نحوه ارتباط در نوجوانان
حتما با افرادی مواجه شده اید که از لحاظ اجتماعی ناشیانه رفتار می کنند( اگر خودتان یکی از آن ها نباشید)، آن هایی که جوک های بی مزه که با موقعیت تناسبی ندارند را تعریف می کنند و یا موضوعاتی را مطرح می کنند که ظاهرا مناسب افرادی که با آن ها صحبت می کنند نباشد. به سرنخ یا نشانه های اجتماعی که افراد به آن ها می دهند توجه نمی کنند، مثل زمانی که بیش از اندازه به افرادی که با آن ها صحبت می کنند نزدیک می شوند. همه ی مواردی که گفته شد در مقوله ی مهمی به نام "مهارت های اجتماعی" جای می گیرد. برای افراد ممکن است کار دشواری باشد که پی ببرند در این زمینه کمبود دارند یا نه؟! بنابرین اغلب حس می کنند دست پا چلفتی هستند، حتی اگر از دید دیگران اینگونه نباشند، بنابراین چون قضاوتشان با واقعیت سازگار نیست، از موقعیت های اجتماعی اجتناب می کنند و اجتماعی شدن را تمرین نمی کنند. پس برخی افراد مهارت هایی را که اکثر مردم در تعامل با دیگران دارند به درستی در خود رشد نداده اند،که گاهی اوقات این مربوط به مشکلی در سلامت روان( برای مثال اضطراب اجتماعی شدید و حتی نوع خفیفی از اوتیسم) است و گاه چندان جدی نیست و مربوط به عواملی مانند عزت نفس یا عدم تمرین و یا فرصت های یادگیری نحوه برخورد مناسب و راحت در موقعیت های اجتماعی است.
در باب روش های برقراری رابطه موثر در دانش آموزان، صفحات زیادی را می شود سیاه کرد، داستان های زیادی را می شود نوشت. به عنوان یک روان شناس شنونده قصه هایی بوده ام، از آدم هایی که درجه علمی و قدرت اجتماعی شان لزوما منجر به روابط موثر با کیفیت نشده و عدم رضایت از رابطه و یا خلا یک روابط با کیفیت، علی رغم داشتن امتیازهای علمی، اقتصادی و اجتماعی باعث شده ریتم زندگی بر وزن دلخواهشان نزند. اما در این نسخه بیش از این مجال بررسی در اینباره نیست. در مقالات بعدی بیشتر به این موضوع می پردازیم.
برای رزرو و ثبت نام جلسات مشاوره تحصیلی بارسا
( مشاوره تحصیلی تلفنی و حضوری ) با شماره ۲۲۶۷۷۹۱۷-۰۲۱ تماس بگیرید
یا عدد ۶۶ را به سامانه ۳۰۰۰۹۰۹۰۳۰ ارسال کنید.