اختلال شخصیت ضد اجتماعی از تشخیص تا درمان

اختلال شخصیت ضد اجتماعی ( ASPD ) نوعی اختلال است که فرد نمی‌تواند با قوانین و موازین اجتماع سازگار شود و در قبال رفتارهایی که انجام می‌دهد ( رفتار ضد اجتماعی )، احساس گناه و اضطراب نمی‌کند. این افراد معمولاً ظاهری طبیعی و دوست‌داشتنی دارند. اما در سابقه آنها اختلال داشتن در بعضی از حوزه‌ها مشاهده می‌شود. مثل دروغگویی، فرار از مدرسه، فرار از خانه، دزدی، دعوا، سوءمصرف مواد و کارهای غیرقانونی تجربه‌هایی است که این افراد در مسیر زندگی از کودکی تا به حال داشته‌اند. آنها هیچ اضطراب و افسردگی از خود نشان نمی‌دهند و این مغایرت با اوضاع آنها دارد. اگر چه تهدید به خودکشی و اشتغال ذهنی مربوط به مسائل جسمی در آنها مشاهده می‌شود.

وقتی درباره رفتار ضد اجتماعی از آنها سؤال شود، طوری جواب و توضیح می‌دهند که گویی رفتار ضد اجتماعی آنها از سر بی‌فکری و بی‌توجهی انجام شده است. افراد معروف به «کلاهبردار» نمونه‌های خوبی از بیماران مبتلا به شخصیت ضد اجتماعی هستند.

آنها بسیار فریبکار و چرب‌زبان هستند و مردم را فریب می‌دهند و آنها را به دام می‌اندازند. راه‌هایی ساده برای پول‌دارشدن یا کسب شهرت دارند و درنهایت ممکن است فرد را به طرف فساد مالی، رسوایی اجتماعی یا هر دو سوق دهند، این افراد کمتر صداقت دارند و نمی‌توان به آنها اعتماد کرد، چون به اخلاقیات پایبند نیستند. لاابالی‌گری جنسی، همسرآزاری، کودک‌آزاری و رانندگی در حین مستی از خصوصیات این افراد است. این اشخاص هیچ‌وقت از کارها و عملکردهای نادرست خود پشیمان نمی‌شوند، گویی وجدان ندارند.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی در برابر سبک شخصیت ضد اجتماعی :

شخصیت‌های ضد اجتماعی را می‌توان روی پیوستاری از سالم تا ناسالم تجسم کرد که در آن سبک شخصیت ضد اجتماعی در انتهای سالم پیوستار و اختلال در انتهای ناسالم آن قرار می‌گیرد.

سبک شخصیت ضد اجتماعی :

زندگی آزاد و مستقل را ترجیح می‌دهند و با قریحه‌ها، مهارت‌ها، ابتکار و ذکاوت خود خوب زندگی می‌کنند. تمایل دارند طبق قواعد ارزشی درونی خود زندگی کنند و چندان تحت‌تأثیر دیگران و هنجارهای جامعه قرار نمی‌گیرند. به‌عنوان نوجوان معمولاً آتشین‌مزاج، شربه‌پاکن و دردسرآفرین هستند. دربارۀ پول‌خرج‌کردن سخاوتمندند. علاقۀ زیادی به نوآوری دارند. برنامه‌ها و تعهداتی هم دارند. ولی برای کوتاه‌مدت. زبان‌باز هستند و در پیداکردن دوست مهارت دارند. باجرئت ، جسور و پرطاقت‌اند، در برابر کسانی که می‌خواهند از آنها بهره‌برداری کنند ، ایستادگی می‌کنند. نگران دیگران نیستند و باور دارند که هرکس مسئول خودش است. شور و هوس جنسی قوی دارند. اگرچه ممکن است تمایل به چندین شریک جنسی داشته باشند، ممکن است تک‌همسر باقی بمانند.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی از نظر رفتاری :

با واکنشی‌بودن، تحریک‌پذیربودن و پرخاشگربودن تشخیص داده می‌شوند. این افراد در اهمیت‌دادن به تعهدات کاری و مالی، بی‌مسئولیت هستند. یکی از ویژگی بارز آنها قانون‌شکنی است. همچنین به خشم تکانشی، فریبکاربودن و حیله‌گری شناخته می‌شوند. آنان افرادی نیرومند و قوی هستند که دائم در رفتارهای خطرجویانه و ماجراجویی درگیر می‌شوند و رفتار ضد اجتماعی زیادی دارند.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی از نظر روابط با دیگران :

از نظر روابط بین ‌فردی این اختلال با ستیزه‌جویی ، بی‌توجهی و بی‌دقتی نسبت به ایمنی و نیازهای دیگران مشخص می‌شود. آنها شدیداً رقابت‌طلب و نسبت به دیگران بی‌اعتماد و اغلب بازنده‌های بیچاره‌ای هستند. روابط آنها ممکن است زمانی فریبنده و در زمان‌های دیگر حسابگرانه باشد. این رفتارها ممکن است مشخصه بازرگان موفق، سیاست‌مداران و حرفه‌ای‌ها یا جنایتکاران باشد. آنها تمایل دارند ارتباط‌هایی سطحی برقرار کنند که شامل پیوندهای هیجانی و تعهدات پایدار بسیار کمی باشد. همچنین این افراد تمایل دارند در برابر رنج‌کشیدن و آلارم دیگران، بی‌رحم و سنگدل باشند.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی از نظر تفکر :

از نظر ذهنی این اختلال به‌صورت واکنشی و به لحاظ ذهنی ، انعطاف‌ناپذیر و هدایت‌شده از بیرون توصیف می‌شود. این افراد با تیزبینی از قرینه‌های اجتماعی آگاه هستند و امکان دارد در خواندن افراد و موقعیت‌ها کاملاً خبره باشند. به دلیل اینکه آنها نسبت به صاحبان قدرت ، قواعد و هنجارهای اجتماعی ، نظر منفی و تحقیرآمیز دارند ، به‌راحتی رفتارشان را توجیه می‌کنند. تکانشی‌بودن، تحریک‌پذیربودن و پرخاشگربودن آنها را از پیش برای بحث‌ و جدل آماده می‌کند. تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد افرادی که شخصیت جامعه‌ستیز دارند، دچار نقایص عصبی روانی مهمی هستند، مخصوصاً احتمال وجود نقص در تکالیف اجرایی کارکردی، توانایی برنامه‌ریزی و تغییر در آنها زیاد است.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی از نظر عاطفی :

سبک هیجانی یا عاطفی شخصیت‌های ضداجتماعی به شکل سطحی مشخص می‌شود. آنها از هیجان‌های معمولی مثل گرمی و صمیمیت دوری می‌کنند، چون این عواطف را نشانه ضعف می‌دانند ، احساس گناه را به‌ندرت تجربه می‌کنند و نمی‌توانند ملال، افسردگی و ناکامی را تحمل کنند، درنتیجه در برابر اعمال انحرافی خود، احساس شرم و گناه و پشیمانی کمی می‌کنند.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی از نظر دلبستگی :

دیدگاه این افراد درباره دیگران و خودشان بین مثبت و منفی در نوسان است ، ترکیبی از سبک دلبستگی هراسان - طردشونده دارند. خودشان را مستحق می‎دانند، اما از نیاز خود به دیگرانی که ممکن است به‌طور بالقوه به آنها آسیب برسانند، کاملاً آگاه هستند، بنابراین از دیگران استفاده می‌کنند تا نیاز آنان را برآورده کنند و در همان حال نسبت به آنها دست‌ به‌ عصا هستند. بهترین معیاری که صاحب‌نظران برای مشخص‌کردن شخصیت ضداجتماعی دارند ، این است این افراد جنایتکار، پرخاشگر ، تکانشی و بی‌مسئولیت‌اند.

نشانه‌های اختلال شخصیت ضد اجتماعی :

• افرادی خودمحور، بی‌وجدان، دارای رفتار تکانشی و جاذبه سطحی هستند. اغلب فکر می‌کنند که با دیگران متفاوت هستند. ظاهراً توجهی به دیگران نمی‌کنند.
• این افراد برخلاف بزرگسالانی که یاد گرفته اند رضایت خود را به خاطر اهدافشان فدا کنند ، بدون توجه به سرانجام آن و بر‌ ‌اساس تکانه‌های خود عمل می‌کنند. ناگهان مشاغل و روابط خود را تغییر می‌دهند و اهل خشونت هستند و ممکن است از مدرسه یا محل کار خود به دلیل رفتار مخرب مدام اخراج شده باشند. وقتی به دلیل رفتارهای ناشایست تنبیه می‌شوند، درباره پیامد رفتارشان هیچ نظری ندارند.
• افرادی که دچار این اختلال هستند، خود را کاملاً فریبنده و متقاعدکننده نشان می‌دهند و به نیازها و ضعف‌های دیگران مشرف هستند. درحالی‌که فردی را استثمار می‌کنند ، می‌توانند احساس اعتماد را نیز در فرد برانگیزاند.
• به نظر می‌رسد این افراد مستعد مجرم‌شدن هستند.

علل اختلال شخصیت ضد اجتماعی :

البته علل این اختلال کاملاً شناخته شده نیست، ولی طبق پژوهش‌های انجام‌شده ، مربوط به وراثت و پرورش یا ترکیبی از این دو است. افراد مبتلا به این شخصیت ، اکثراً در خانواده‌هایی رشد کرده‌اند که با محرومیت هیجانی، روش‌های انضباطی خشن و بی‌ثبات پرورش یافته‌اند.

زمینه خانوادگی و اجتماعی ، نارسایی‌های یادگیری و عوامل وراثتی مشخص کرده است که عده زیادی از افراد ضد اجتماعی ، در امواج مغزی ناهنجاری‌هایی دارند که یکی از آنها، کندی امواج مغز است. چنان‌که می‌توان گفت امواج مغزی آنها شبیه کودکان است.

تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی و مقایسه :

به افراد زیر 18 سال اختلال ضداجتماعی را نسبت نمی‌دهند. تنها زمانی این موضوع مطرح می‌شود که سابقۀ اختلال سلوک قبل از 15 سالگی وجود داشته باشد و برای افراد بالای 18 سال ، تنها زمانی اختلال سلوک تشخیص داده می‌شود که ملاک‌های این اختلال مطابقت نکند.

هرگاه رفتارهای ضد اجتماعی در فرد بزرگسال مرتبط با مواد باشد ، تشخیص این اختلال داده نمی‌شود ، مگر اینکه علائم این اختلال از کودکی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه داشته باشد. هرگاه مصرف مواد و رفتار ضد اجتماعی ، هر دو ، از کودکی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه یافته باشد و اگر ملاک‌های هر دو اختلال مطابقت کند ، هر دو تشخیص مرتبط با مواد اختلال ضد اجتماعی مطرح می‌شود. اگرچه امکان دارد بعضی از اعمال ضد اجتماعی پیامد اختلال مرتبط با مواد باشد، نباید رفتار ضد اجتماعی را که صرفاً در اسکیزوفرنی یا مانیا رخ می‌دهد ، اختلال ضد اجتماعی مطرح کرد.

این اختلال را با دیگر اختلالات مثل اختلال شخصیت نمایشی ، اختلال شخصیت اجتنابی ، اختلال شخصیت اسکیزوئید اشتباه نگیرید. ممکن است بعضی از اختلالات شخصیت را با این اختلال اشتباه بگیرند، زیرا ویژگی‌های مشترکی دارند. بنابراین ، تمایز بین این اختلال‌ها، بر اساس تفاوت در ویژگی‌های آنها اهمیت دارد. به‌عبارت‌دیگر، وقتی درمانگر تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی را مطرح می‌کند ، باید به وضعیت اجتماعی - اقتصادی، زمینه فرهنگی و جنسیت فرد نیز توجه کرده باشد و اگر کم‌توانی ذهنی، اسکیزوفرنی یا مانیا علائم بیمار را توجیه کنند، مطرح‌کردن تشخیص این اختلال موجه نیست.

این اختلال را به این صورت می‌توان از رفتار بزهکارانه جدا کرد که اختلال شخصیت بسیاری از حوزه‌های زندگی فرد را درگیر می‌کند. دوروتی لوییس مشخص کرده است که بسیاری از این افراد به یک اختلال عصبی یا روانی مبتلا هستند که یا از آن غفلت شده یا آن را تشخیص نداده‌اند. همچنین ، از این دشوارتر ، افتراق این اختلال از سوءمصرف مواد است. اگر این دو اختلال از کودکی شروع شده باشد و تا بزرگسالی ادامه یافته باشد ، هر دو تشخیص را باید مطرح کرد. اما اگر رفتار ضد اجتماعی فرد به‌وضوح ناشی از اختلال پیش‌مرضی دیگری مثل مصرف الکل یا سایر مواد باشد، مطرح‌کردن این اختلال، درست نیست.

درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی :

برای این بیماران ، روان‌درمانی توصیه می‌شود. برای شروع درمان ، باید محدودیت‌های سفت و سختی برقرار کرد و درمانگر برای خودزنی‌ها باید راهی بیابد و به بیمار اجازه ندهد پایش را از دایرۀ رفتارهای شریف انسانی فراتر بگذارد. کار درمانگر بسیار دشوار است، او باید کنترل بیمار را از مجازات او جدا کند و کمک و مقابله را از منفردسازی و مجازات او تفکیک کند. همچنین، از دارودرمانی برای کاهش اضطراب ، خشم و افسردگی استفاده می‌کنند، اما ازآنجاکه این افراد دچار سوءمصرف مواد هستند، دارو را باید حساب‌شده مصرف کنند تا دوز آن بالا نرود. به‌طورکلی، روان‌درمانی، درمان انتخابی و اصلی این اختلال و داروها برای ثابت نگه‌داشتن خُلق است و هیچ پژوهشی از تأثیر دارودرمانی به‌عنوان درمان مستقیم این اختلال حمایت نکرده است.

معیارهای DSM برای اختلال شخصیت ضد اجتماعی :

الف) فرد در همۀ مسائل زندگی به حقوق دیگران احترام نمی‌گذارد. این رفتار از 15 سالگی شروع شده است و سه نمونه یا نمونه‌های بیشتر زیر آن را نشان می‌دهد:

1. فرد با پیش‌نگرفتن رفتارهای قانونی، هنجارهای اجتماعی را رعایت نمی‌کند و تکرار اعمال مجرمانه‌ای که به دستگیری او منجر می‌شود، این موضوع را تأیید می‌کند.
2. مکار و فریبکار است و دروغگویی‌های مکرر ، استفاده از اسامی مستعار و کلاهبرداری از دیگران به‌منظور سودجویی شخصی یا لذت‌بردن، این موضوع را نشان می‌دهد.
3. فرد بدون فکر و بلافاصله بر اساس امیال ناگهانی خود عمل می‌کند یا نمی‌تواند از پیش برنامه‌ریزی کند.
4. زودرنج ، تحریک‌پذیر و پرخاشگر است و تکرار دعواها یا تهاجم‌های فیزیکی این موضوع را تأیید می‌کند.
5. با کارهای خطرناکی که انجام می‌دهد، ایمنی خود یا دیگران را به خطر می‌اندازد.
6. تقریباً در همۀ کارها بی‌مسئولیت است تکرار قانون‌شکنی‌ها در محل کار یا رعایت‌نکردن مسئولیت‌های مالی این موضوع را نشان می‌دهد.
7. پشیمانی و عذاب‌وجدان وجود ندارد و بی‌تفاوتی در برابر ناراحتی دیگران ، بدرفتاری با آنها ، دزدیدن اموال یا تلاش برای توجیه این اعمال ، این موضوع را تأیید می‌کند.

ب) فرد حداقل 18سال دارد.

شواهد نشان می‌دهد که فرد اختلال سلوک دارد و شروع آن قبل از 15 سالگی بوده است.

د) وقوع رفتار ضد اجتماعی منحصراً در دوره اسکیزوفرنی یا شیدایی نیست.

تاثیرات و پیشگیری اختلال شخصیت ضد اجتماعی :

افرادی که دچار این اختلال هستند، اغلب رفتار بدی دارند و اعضای خانواده را بدون آنکه پشیمان شوند، «ذله» می‌کنند. اگر عزیزی دارید که به این اختلال دچار شده است، بسیار اهمیت دارد که خود شما هم تحت‌نظر باشید و متخصص به شما آموزش دهد که چطور مرزگذاری کنید و از خودتان در مقابل پرخاشگری، خشونت و خشمی این افراد محافظت کنید.

مراقبت‌ها ، آموزش اصلاحات رفتاری، مهارت‌های اجتماعی، حل مسئله، آموزش والدین، خانواده‌درمانی و روان‌درمانی زودهنگام، مؤثر و مناسب است و به کاهش احتمال ابتلای کودکان مستعد به اختلال شخصیت ضد اجتماعی کمک می‌کند.

کتاب سی روز تا پیروزی اثر علی میرصادقی

اولین کتابی که ابتدا به صورت مجموعه تصویری بیرون آمد و به یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های روانشناسی کشور تبدیل شد.

کسب اطلاعات بیشتر

مطالبی که ممکن است به آن علاقه داشته باشید

اختلال چند شخصیتی از تشخیص تا درمان

اختلال شخصیت اجتنابی

 اختلال شخصیت مرزی از تشخیص تا درمان

محصولات پیشنهادی

سریال سی روز تا پیروزی | ایجاد انگیزه دائمی در ۸۰۰ دقیقه

کتاب ۱۳، پرفروش‌ترین رمان کشور(کتابراه)

خودشکوفایی در ۸۰ ساعت | جامع ترین دوره غیر حضوری کشور به همراه ۸ جلسه روانشناسی