اختلال شخصیت مرزی از تشخیص تا درمان

اختلال شخصیت مرزی چیست ؟

اختلال شخصیت مرزی در مرز روان نژندی ( نوروز ) و روان‌پریشی ( پسیکوز )  معلق است. مشخصه بارز افراد مبتلا به این اختلال بی‌ثباتی در عواطف ، خلق ، روابط و خود‌انگاره می‌باشد. اگر پای صحبت این افراد نشسته باشیم ، حتما داستان‌هایی از روابط و ماجراهای عشقی پر شور و هیجان که اکثریت هر یک از این عشق‌ها و روابط ناکام و بی سرانجام به اتمام رسیده‌اند ، شنیده‌ایم. بی ثباتی عاطفی در این افراد به همراه تمایل به تکانش گری آنها را وادار به انجام اعمال خشونت آمیز و صدمه زننده به خود می‌کند.

اصولا افراد مبتلا به این اختلال ترسی افراطی از طرد شدن و تنها ماندن دارند. به گونه‌ای که حتی اگر به مدت کوتاهی با فردی آشنا شده باشند ، قادر به جدایی از این فرد نیستند. احساسات منفی که در هنگام جدایی از او تجربه می‌کنند ، با احساسات منفی که فردی عادی پس از سالیان سال از معشوق مورد علاقه‌اش تجربه می‌کند تفاوت چندانی ندارد و برابری می‌کند. آنها تمایل دارند این طرد شدن به عنوان بودن خود یا نخواستنی بودن خود تغییر کند.

علائم افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی

1) فکر کردن در مورد آینده

افراد مبتلا به این اختلال از فکر کردن در مورد آینده گریزان هستند گرچه اغلب مردم در برنامه ریزی کردن برای آینده ضعف دارند ولی اکثر آنها قادرند آینده‌ای برای خود متصور باشند و همچنین رویاها و آرزوهایی در سر خود بپرورانند. اما افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی حتی از تصور آینده و مرور اهداف خود ناتوان هستند.

2) عواطف سطحی

همدردی برای این افراد معنایی ندارد آنها قادر به تصور دیگران جای خود و بلعکس و درک احساسات آنها نیستند و به خاطر همین ویژگی اغلب دیگران را می‌رنجانند.

3) ضعف در اعتماد به نفس

این افراد غالبا برای رسیدن به آرامش و تایید خویشتن در درون خود نیاز به تایید و تشویق دیگران دارند و به شدت به این نیاز دارند که از جانب دیگران همواره مورد تایید قرار بگیرند این تفکر در ذهن آنان نقش بسته که همواره از دیگران پایین تر هستند و باید حتما از اعمال و رفتار آنها برای مورد قبول واقع شدن الگوبرداری و تقلید کنند.

4) روابط متزلزل و سست

از آنجایی که این افراد معمولا خود‌پنداره و عزت نفس پایینی دارند و دائم در پی جلب تایید دیگران هستند و همیشه شانسی برای دریافت تایید نمی‌توانند داشته باشند و از طرفی دیگر طرد شدن برایشان وحشتناک ترین اتفاق ممکن است در اغلب موارد تمامی عزم خود را جزم می‌کنند که روش‌های مختلف از قبیل خشونت فیزیکی و کلامی ، تهدید و اقدام به خودکشی ، شریک عاطفی و یا افراد مورد علاقه خود را از دست ندهند ، که متاسفانه در اکثر این موارد این تلاش‌ها نتیجه معکوس می‌دهد و این اتفاق می‌افتد زیرا کمترین فرد سالمی این گونه رفتار بیمارگونه را می‌پذیرد و به رابطه خود با این فرد ادامه می‌دهد.

5) ترس از رها شدگی

بنا به دلایلی که قبلا ذکر شد ، این افراد به شدت از طرد شدن وحشت دارند و هر رفتاری که بوی رفتنی و ترک کردن می‌دهد اعم از ترک واقعی و یا دیر رسیدن بر سر قرار برای آنها معنای طرد می‌دهد و برایشان ایجاد رعب و وحشت می‌کند و در برخی موارد آنها را به این وا می‌دارد که از انسان‌ها فاصله گرفته و آن‌ها را به نگهداریی از حیوانات و گیاهان برای برقراری روابط عاطفی می‌کند زیرا حیوانات و گل‌ها با تصمیم خود آنها را ترک نخواهند کرد و از این مطمئن هستند.

6) رفتارهای آمیخته به تکانشگری و پر خطر

در برخی از افراد مرزی تمایل به تکانشگری به میزان زیادی دیده می‌شود. مثلا تمایل به انجام حرکات نمایشی با موتور ماشین و رانندگی پر سرعت نزاع‌های خیابانی ، رفتارهای جنسی پر خطر ، ..

7) خشم غیرعادی

ضعف‌های شخصیتی و حساسیت‌های این افراد عمدتا سبب ایجاد مشکلات فراوانی در زندگی شخصیتی‌شان می‌شود ولی اغلب در کنترل خشم مشکل دارن و این مسئله باعث می‌شود که به نگاهی از کوره در بروند و نامتناسب وضوع برون ریزی به صورت خشم داشته باشند و این برون ریزی به شکل فریادهای متناوب ، طعنه و کنایه و یا پرتاب اشیا و دیگر خشونت‌های فیزیکی شود . جالب است اغلب بعد از این حالت ، دچار شرمندگی می‌شوند و از رفتار خود پشیمان می‌شوند.

8) خود زنی و خود کشی

قبلا هم راجب این موضوع صحبت کردیم که مبتلایان به این اختلال به دلیل شمایلات تکانشگری و همچنین وحشت مضاعف در برابر طرد شدن خود را در معرض تهدید و اقدام به خود کشی قرار می‌دهند.

درمان اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت در میان روانشناسان به مثابه سرطان از نوع بدخیم می‌باشد و به همان اندازه سخت و مقاوم به درمان می‌باشد ولی شرایط آنقدرها هم نا امید کننده نیست زیرا مبتلایان به این اختلال خوشبختانه بر خلاف سایر مبتلایان اختلال شخصیتی دیگر ( شخصیت ضد اجتماعی ، شخصیت وابسته و ... ) تمایل زیادی به بهبود دارند و از بینش نسبی بهتری نسبت به بیماری خود برخوردارند. همین همکاری سبب بهبود علائم آن‌ها و همینطور سازگاری آنها با اطمینان و دنیای پیرامون تا حد زیادی می‌شود. درمان اختلال شخصیت مرزی بر دو نوع استوار است درمان‌های دارویی و درمان‌های غیر دارویی . درمان موفق در اختلال‌های شخصیتی معمولا مشتمل بر ترکیبی از این دو نوع درمان هستند.

درمان های دارویی اختلال شخصیت مرزی

معمولا برای درمان اختلال‌های همراه مثل افسردگی و دو قطبی از درمان‌های دارویی متداول این اختلال‌ها استفاده می‌شود. درمان بیماری‌های همراه در بهبود نشانه‌های اختلال به طور کلی اثرات زیادی دارد اما تاثیری بر خود اختلال ندارد.

درمان های غیر دارویی اختلال شخصیت مرزی

درمان های غیر دارویی شامل چند نوع درمان است که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد :

1) طرحواره درمانی

همانطور که در مقاله طرحواره درمانی اشاره شد طرحواره شامل گونه‌هایی از الگوهای تکرار شونده در زندگی افراد است که ممکن است از کودکی در آنها شکل گرفته باشد و سبب بروز اختلال‌هایی در رفتار‌های روزمره و باورهای آنها می‌شود طرحواره درمانی در اختلال برای تمرکز بر الگوهای مثبت و سلامت بخشی بر رفتارهای مخرب افراد دارای این اختلال کمک شایان می‌کند.

2) رفتار درمانی دیالکتیک ( DBT )

شاخه ای از درمان cbt است که به افراد کمک می‌کند تا بتوانند با تغییر باور‌ها به شکل سازنده و کنترل هیجان‌ها در موقعیت‌های هیجانی بتوانند رفتار مطلوب‌تری داشته باشند این درمان به صورت گروهی و فردی اجرا می‌شود.

3) درمان مبتنی بر ذهن سازی ( mbt )

این نوع درمان به فرد در جهت درمان اختلال شخصیت مرزی کمک می کند با ایجاد شناخت نسبت به احساسات خود و دیگران مکث‌های سازنده بیشتری قبل از ارتکاب به اعمال اشتباه داشته باشد. این نوع درمان در تغییر سبک وابستگی نا ایمن که در کودکی در فرد ایجاد شده تمرکز دارد.

4) درمان stepps

این نوع درمان اختلال شخصیت مرزی که مبتنی بر آموزش سیستم پیش بینی پذیری احساس و حل مسئله است نوعی درمان است که حدودا 20 هفته زمان می‌برد و در قالب گردهایی متشکل از اعضای خانواده ، درمان گران ، و مراقبان فرد شکل می‌گیرد.

5) روان درمانی مبتنی بر انتقال ( tfp )

این درمان ، با بهبود و گسترش روابط بین درمانگر و مراجع ، تلاش می‌کند کیفیت زندگی بیمار و نحوه کنترل او را روی بیماری افزایش دهد.