خودنما، پرهیجان، پر رنگ و لعاب، نمایشی، خصوصیات افرادی است که در نگاه اول و نه چندان عمیق در یک مهمانی یا جمع دوستانه حتی محیط کار اجتماعی، خونگرم یا حتی کاریزماتیک تصور می‌شود. پرحرف، تن صدای بالا، عشوه گری در حرف زدن و رفتار، پوشش و آرایش زننده و نامتعارف، علاقه به مسائل رمانتیک و رمانتیک سازی روابط به طرز اغراق آمیز، انتقام گیری در روابط، روابط سطحی و ناپایدار، نوسانات خلقی شدید، تهدید به خودکشی، اعتماد به نفس پایین، ریاکاری در نشان دادن چهره واقعی خود، عاشق تملق و چاپلوسی و مورد تعریف واقع شدن و ...
این ها برخی از خصوصیات فردی مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی یا یک شخصیت نمایشی با ویژگی‌های نمایشی بودن است.
فرد با شخصیت نمایشی دارای ویژگی هایی برای جلب توجه دیگران است ولی شخصی که دچار اختلال شخصیت نمایشی است ، این ویژگی ها در او بسیار پررنگ تر جلوه میکند.
در مقاله «دوست دارم جلب توجه کنم | اختلال شخصیت نمایشی»به بررسی ویژگی‌های فرد با شخصیت نمایشی و فرد دچار اختلال شخصیت نمایشی می‌پردازیم.
آیا دوست من دچار اختلال شخصیت نمایشی است؟
اگر ویژگی‌های فوق، فردی را به خاطر شما آورد، حتما روزی را به خاطر می‌آورید که در جمعی با دیدن شما چنان هیجان زده و پراشتیاق شما را به آغوش کشید ولی زمانی دیگر در همان جمع نگاهی به شما نینداخت تا مجبور به سلامی نشود. بله! این شخصیت به ظاهر محبوب و کانون توجه، ممکن است فردی مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک یا نمایشی باشد که همانند ستارگان سینما نقشی مبالغه آمیز در مورد خود ایفا میکند. و گاهی حتی ممکن است به ظاهر یک شخصیت کاریزماتیک تصور شود. شخصی با چنین اختلالی اغلب دچار عشق‌های پر سوز و گداز اما گذرا می‌شود. زمانی که فردی از جنس مخالف نظر وی را جلب کرد تمام تلاش خود را برای به دست آوردن وی خواهد کرد و بعضا پس از به دست آوردن او، به سادگی به رابطه خاتمه و وی را رها میکند. این بیماری در خانم‌ها بیشتر از آقایان رواج دارد و در سنین نوجوانی به بعد قابل تشخیص می‌باشد.
برای تشخیص بیماری در دوستانتان عجله نکنید زیرا ممکن است پارتنر یا دوست شما فردی با "شخصیت نمایشی" باشد، نه فردی دچار "اختلال شخصیت نمایشی". تشخیص، نیاز به روش‌ها و ابزارهای دقیق روانشناسی دارد و حتماً توسط متخصص روانشناسی بالینی صورت می‌گیرد.
معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت نمایشی ( معیار DSM-IV-TR ):
احساساتی بودن و توجه طلبی مفرط به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه‌های مختلف تظاهر یابد که نشانه‌اش وجود حداقل پنج مورد از موارد زیر است:
در مواردی که مرکز توجه نیست، ناراحت باشد و در رنج و مشقت به سر برد.
مشخصه تعاملش با دیگران، رفتار نامتناسب به صورت اغواگری جنسی یا تحریک کنندگی جنسی باشد.
ابراز احساساتش به سرعت تغییر کند و سطحی باشد.
همواره از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده کند.
سبک تکلمش به نحوی افراطی مبتنی بر حدس و گمان ( impressionistic) و فاقد جزئیات باشد.
خودنما و نمایشی باشد و در ابراز احساسات مبالغه کند.
القا پذیر (suggestible) باشد، یعنی به راحتی تحت تاثیر افراد یا موقعیت ها قرار گیرد.
روابط را خودمانی تر از آنچه واقعا هستند، بپندارد.
این مقاله را هم بخوانید
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، وضعیت روحی ناپایداری دارند. آنها دوست دارند جلب توجه کنند و وضعیت فردی و خود باوری در آنها، متأثر از توجه دیگران به آنهاست. در اجتماع دوست دارند جلب توجه کنند و در مرکز توجه باشند. در سبک معاشرت خود نیز سعی می‌کنند جلب توجه کنند و بقیه آنها را تأیید کنند و اگر غیر از این باشد، سرخورده می‌شوند.
اختلال شخصیت نمایشی
عوامل پیدایش اختلال شخصیت نمایشی :
با اینکه عامل یا عوامل اصلی پیدایش بیماری هنوز مشخص نشده است ولی نظریاتی مبنی بر این که عوامل ژنتیکی یا عوامل محیطی در به وجود آوردن آن تاثیرگذارند، وجود دارد.
1.عوامل ژنتیکی یا ارثی : برخی مطالعات نشان می‌دهد نوعی حساسیت ژنتیکی در برابر این اختلال به طور ژنتیکی در برخی از خانواده‌های فرد بیمار دیده می‌شود و فرزند با دیدن الگوی تکرار شونده رفتارهای نمایشی پدر یا مادر، آنها را فراگرفته و انجام می‌دهد.
2.عوامل محیطی یا تربیت : یکی از عوامل بسیار مهم در ایجاد این بیماری عدم تنبیه شدن در کودکی است. همچنین توجه غیر قابل پیش‌بینی پدر و مادر به فرزند به نحوی که کودک به یک عدم درک همیشگی از اینکه چه رفتاری تائید پدر و مادر را در پی خواهد داشت، برسد، میتواند در بروز بیماری در آینده نقش بسزایی ایفا کند و همینطور عدم مهرورزی متناسب و مورد توجه قرار نگرفتن توسط والدین (به خصوص مادر) در شکل‌گیری این اختلال اهمیت فراوانی دارد.
من عاشق فردی با اختلال شخصیت نمایشی شده ام!
فرد با شخصیت نمایشی در وهله اول خوش مشرب، جذاب، رمانتیک و خوش تیپ قلمداد می‌شود و سبب جلب توجه شما و دیگران می‌شود یا حتی ممکن است عشقی با وی در سر بپرورانید. کسی که به ظاهرش می‌رسد هر روز شما را هیجانی، سرگرم و شاد میکند. به نظر مشکلی وجود ندارد، ولی زمانی متوجه غیرعادی بودن شرایط می‌شوید که رفتار متفاوت، احساسات متغیر و هیجان‌های غیر قابل پیش‌بینی وی یا شاید اغواگری‌ها و عشوه گری‌های جنسی و زننده در میان دوستان و خانواده‌تان مشاهده کنید. همین طور تعریف و تمجید‌های بی حد و حساب او از خود و توانایی‌هایش موجب شرمساری شما گردد. هیچ جای تعجبی ندارد، اگر یک روز که مورد توجه و تائید شما قرار نگیرد، به طور عجیبی عصبانی یا ناراحت شود و هیچ عجیب نیست وسط یک مهمانی شلوغ واکنشی مانند گریه شدید و فریاد کمک خواهی یا حتی تهدید به خودکشی از خود نشان دهد.
موفقیــت‌های اخیــر تنها نشــان‌دهنده شروعی درخشان برای کتاب «ش» کو؟!ه است. این اثر توانسته توجه مخاطبان و منتقدان جهانی را به خود جلب کند و در مسیر جهانی‌شدن پیشرفت قابل‌توجهی داشته باشد.
ازدواج با فرد دچار اختلال شخصیت نمایشی :
اگر شما نیز فردی با مشخصات هیستریونیک یا نمایشی هستید، ممکن است این ازدواج ایده آل باشد!
بدون گمان بهترین حالت ازدواج برای افرادی با شخصیت نمایشی، ازدواج با فردی نمایشی است. اما ازدواج با فردی مبتلا به "اختلال شخصیت نمایشی" هرگز توصیه نمی‌شود زیرا فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی همانند سایر مبتلایان به اختلال‌های شخصیتی در سطح بالایی از عدم پذیرش درمان و آگاهی از بیماری قرار دارد پس طبیعتاً همکاری پایینی در درمان دارد و گاها درمان ناپذیرند.
کم کردن تنش در زندگی مشترک با فرد هیستریونیک :
اگر روزی برای ازدواج یا ارتباط عاطفی با فردی نمایشی آماده شدید برای کاستن از تنش‌ها و پیامدهای منفی این انتخاب، این شرایط را برای همسر یا پارتنر خود فراهم آورید.
1.همیشه حامی و پشتیبان وی باشید و از نقاط قوت واقعی او تعریف و تمجید و از زحماتش همیشه قدردانی به عمل بیاورید.
2.زندگی هیجانی و رمانتیکی برایش فراهم کنید.
3.برای شرکت در برنامه‌های اجتماعی با او، پیش قدم باشید.
4.آزادی عمل را فراموش نکنید زیرا او به شدت به آزادی عمل و برونریزی خویش نیاز دارد.
5.هیچ‌گاه موجب تحریک حسادتش نشوید و او را با دیگران مقایسه نکنید زیرا یکی از ویژگی‌های او، انتقام‌جویی است.
6. برقراری ارتباط با فرد هیستریونیک به صورت صریح و روشن میتواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و تنش‌ها کمک کند. اعلام نیازها، ترجیحات و مرزهای شخصی خود به شکل واضح و قابل درک، ابهامات را کاهش داده و به ایجاد روابط سالم کمک میکند.
7. از آنجا که فرد هیستریونیک ممکن است به دنبال توجه بیش از حد باشد، تعیین و تقویت حدود شخصی و ایجاد حد و مرز میتواند برای حفظ تعادل و کاهش تنش‌ها مفید واقع شود .
8. توجه به همکاری مشترک و کار به صورت تیمی در حل مسائل و مواجهه با چالش‌ها به تقویت ارتباط زوجین کمک میکند .
9. پذیرش و درک نیازها و واقعیت‌های فرد هیستریونیک نیز از عوامل موثر در مدیریت تنش‌ها و بهبود روابط میان زوجین است.
افراد می‌توانند به یادگیری راه‌های مدیریت رفتارهای نامتعارف و ایجاد روابط سالم و پایدار بپردازند. اهمیت درک و احترام به همدیگر و پشتیبانی از یکدیگر نقش بسیار مهمی در پیشرفت و بهبود روابط دارند.
هر رابطه‌ای نیازمند کار و تلاش مشترک برای بهبود و مدیریت تنش‌ها است. با اینکه اختلافات و چالش‌ها در روابط وجود دارد، اما با بهره‌وری از راهکارهای موثر می‌توانید زندگی مشترک خود را بهبود و تنش‌ها را کاهش دهید.
درمان اختلال شخصیت نمایشی :
به ندرت فردی با تشخیص اختلال شخصیت نمایشی در پی درمان برمی‌آید. زیرا همانطور که قبلاً اشاره شد، این افراد مقاومت زیادی در پذیرش بیماری و بینش نسبت به آن از خود نشان می‌دهند.
در صورت همکاری بیمار، درمان بر دو وجه استوار است :
1.روان درمانی :
یک درمانگر، فردی را که روش روان درمانی را برای درمان اختلال شخصیت نمایشی برمی‌گزیند همراهی میکند. در این نوع درمان، درمانگر بیمار را در شناسایی و تشخیص انگیزه‌ها و ترس‌های مربوط به افکار و رفتارهایش یاری میکند. همچنین کمک به او در برقراری ارتباطات موثر و ساختن تعاملات مثبت و سازنده و کارآمد از بخش‌های درمان وی می‌باشد. همچنین روانشناس میتواند از گروه درمانی و سایر درمان‌ها برای بالا بردن عملکرد اجتماعی در جهت صحیح برای بیمار بهره جوید.
2.دارو درمانی :
زمانی که این بیماری با بیماری دیگری مثل نوسانات خلقی، اختلال اضطراب فراگیر ، دوقطبی، افسردگی، اضطراب و ... همزمان رخ داده باشد روانپزشک با توجه به نوع بیماری همراه، میتواند داروهای ضدافسردگی، ضد‌اضطراب و یا تنظیم کننده خلق تجویز نماید.
3.مشاوره خانواده:
مشاوره خانواده و مشارکت اعضای خانواده میتواند در درمان اختلال شخصیت نمایشی موثر باشد. اعضای خانواده می‌توانند یاد بگیرند چگونه با رفتارهای فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی برخورد کنند و به او کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی بهتری را توسعه دهد .
4.یادگیری و پیشرفت مداوم:
به عنوان فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، مهم است که به یادگیری مداوم و پیشرفت شخصی علاقه‌مند باشید. اندازه‌گیری موفقیت‌های کوچک، پذیرش خطاها و پیشرفت مداوم شما را به سمت بهبود هدایت خواهد کرد.
5.مدیریت انگیزه:
افزایش انگیزه و انرژی مثبت فرد میتواند در بهبود درمان و اثربخشی آن تاثیر زیادی داشته باشد. این شامل قرار دادن اهداف کوتاه مدت و بلند مدت، تقویت اعتماد به نفس و موانع راه‌اندازی می‌شود.
اختلال شخصیت نمایشی را با سایر اختلال ها اشتباه نگیریم :
نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی در اکثر مواقع ممکن است با سایر اختلال‌های شخصیت مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی ( ASPD ) ، اختلال شخصیت خودشیفته ، اختلال شخصیت مرزی و اختلال جسمانی سازی، همپوشانی داشته باشد. همین طور فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی همزمان میتواند دچار اختلال شخصیت مرزی یا جسمانی سازی باشد. ضمناً در تشخیص افتراقی این بیماری حتما باید توجه داشت که مصرف مزمن برخی مواد مخدر مانند کوکائین میتواند علائمی مانند اختلال شخصیت نمایشی ایجاد کند. نکته دیگری که در تشخیص صحیح حتماً باید لحاظ گردد، این است که بسیاری از افراد عادی ممکن است صفات شخصیت نمایشی را از خود بروز دهند. فقط زمانی که این صفات دائمی و انعطاف ناپذیر باشند و آسیب کارکردی، عملی و اجتماعی و پریشانی ذهنی در پی داشته باشند، اختلال شخصیت نمایشی محسوب می‌شود.
پیشنهاد می‌شود پادکست دوست داری مورد توجه باشی؟ را نیز بشنوید.